Приветствую Вас, Гость! Регистрация RSS

Турецкие Стихи

Суббота, 18.05.2024

Ыр дүйнө, Казакбай АБДЫШЕВ
Ырлар жана поэмалар

Кыргыз республикасынын жазуучулар жана журналист-тер союздарынын мүчөсү, композиторлор жана сүрөтчүлүөр союздарынын Ардактуу мүчөсү, көп кырдуу талант Казакбай Абдышевдин бул китебине ар кайсы жылдары жазылган ырлары жана поэмалары кирди. Ырларынын көркөмдүк деңгээли жогору жана айтайын деген ойлору терең берилген. Махабат ырларында эротикалык чымчыкейлери да кездешет. Философиялык терең ойлору менен катар эле ырлар кыргыз элине мүнөздүү күлкү-тамашалардан да кур эмес. Ырлар жана поэмалар поэзияны сүйүүчүлөр үчүн кызыгуу жаратат. Айрым ырларына жана термелерине автор тарабынан обондор да чыгарылып, автордун жана башка белгилүү артисттардин аткаруусунда ырдалып жүрөт.

Абдышев К. Ыр дүйнө: Ырлар-поэмалар. – Б.:Университет, 2012. – 476 б. китебинен алынды

КЫРГЫЗ ЭЛИ 

Кыргыз эли бүт дүйнөгө тууган эл,
Куйтуларын эл ичинен кууган эл.
Эркиндигин өз колунан чыгарбай,
Эл-журту үчүн белин бекем бууган эл.

Кайрыма:

Эки жакка качырбай,
Элибизди сактайлы.
Жедирбестен башкага,
Жерибизди сактайлы.

Акыйкаттык, адилдикти туткан эл,
Акыл кошкон кеп-сөздөрдү уккан эл.
Жакшылыгын башкалардан аябай,
Жараткандын алкыштары жуккан эл.

Кайрыма:

Эки жакка качырбай,
Элибизди сактайлы.
Жедирбестен башкага,
Жерибизди сактайлы

Ала-Тоонун аппак таңы аткан эл,
Ак эмгектен нанын таап жаткан эл.
Кол ойнотуп, комуз чертип, ыр ырдап,
Көкөлөтө көңүлдөрдү ачкан эл.

Кайрыма:

Эки жакка качырбай,
Элибизди сактайлы
Жедирбестен башкага,
Жерибизди сактайлы.

ӨНӨРГӨ БАЙ КАЗАКБАЙ

Казакбайым, көп өнөргө шыктуусуң,
Кармап калгын даамдуусун чыктуусун.
Адамдарда ар түрдүүчө табит бар,
Алар билет таттуусун да, мурчтуусун.
Эчен түрдүү китеп жаздың эл үчүн,
Элге жаккан чыгармаңды кут кылсын.

Жүзү сүйкүм, жүрөгүндө жалын бар,
Ала-Тоолук азаматтар, айымдар,
Алар сенин ак эмгегиң баалашса,
Анда сенин адамдардан багың бар.
Даңктуу болчу кыз-жигит көп кыргызда,
Дагы болот, жаңы сүрөт, жаңы ырлар.

Анык талант Ата-Журттун ардагы,
Беш манчадай белгилүү го ал жагы.
Сан жагынан кыйла китеп жазсаң да,
Сапатынан ашып турсун салмагы.
Дайым сени колдосун деп тилеймин,
Тапкан энең, баккан энең арбагы.

Жүргөндөр бар бир өнөргө жете албай,
Жүргөндөр бар бүрдөп, гүлдөп өсө албай. 
А сен болсо айымдарга сырдашсың, 
Акыл-эстүү, бели кымча, бети айдай.
Мени жаз деп, мени тарт деп ар бири,
Дайым турсун жан-жагыңдан кете албай.

Казакбайым, көп өнөрдү биле бер,
Көбү жакшы, сүрөөнчүң бар сүйөнөөр.
Азаматтар арасында олтуруп,
Айдай сулуу айымдарды сүйө бер.
Комуз менен домбураны колго алып,
Эки элге эрмек болуп жүрө бер.

Агаң Байдылда САРНОГОЕВ 
Бишкек шаары, 20-22-апрель 1998-жыл

 

ЖҮРӨ БЕР, ИНИМ, ЖАРКЫЛДАП
(Көп кырдуу талант Казакбай Абдышев иниме)

Ар өнөргө жакынсың,
Жазуучу жана акынсың.
Обончу, күүчү, сүрөтчү,
Болуп келе жатырсың.
Канчасын башка батырган, 
Кабыландай качырган,
Казакбай, кандай баатырсың!

Тубаса элдик төкмөсүң,
Төмөн жүрбөй көктөсүң.
Удургуган жаш кыял, 
Улана берсин, өчпөсүн.
Ден соолук болуп жайында,
Дем-күчүң такыр чөкпөсүн.
Кызыган ысык илебиң,
Кыз-келиндин жүрөгүн,
Кылымга чейин өрттөсүн.

Асылдарды жаздыңыз,
Айымдарды тарттыңыз.
Аруунун баары жайнаган,
Артык экен чактыңыз.
Жүрөктөргө кирүүгө,
Жүйүр жолду таптыңыз.
Сандыктарда сакталган,
Саймалар менен чапталган,
Кулпуларын ачтыңыз.

Кыялга кызык баттыңыз,
Кыярбас эмгек жаздыңыз.
Кыздарын ырдап кыргыздын,
Кылымга чачуу чачтыңыз.
Бийкечке бийик кол берген,
Бийик экен бактыңыз.
Өзүң менен замандаш,
Өзүң менен каламдаш,
Бар экен биздин бактыбыз.

Кытыгылап ыр жазып, 
Кыздардын баарын үндөйсүң.
Кол жеткис далай айымга, 
Бир жүргөндөй сүйлөйсүң.
Кызыгып жолдо тургандай, 
Кыздарды деги ким дейсиң?
Бакытта иним, жүрө бер,
Баардык кызды сүйө бер,
Башка өмүр эми сүрбөйсүң.

Такалуу аттын издерин,
Талыкпай бирден издедиң.
Ушундай китеп жазам деп,
Уйкудан калып иштедиң.
«Такалуу атты…» жаздың да,
Тарыхта калды издериң.
Такалуу туяк талбастан,
Тар жолдо токтоп калбастан,
Ташкындай берсин иштериң!

Тууруң ыйык Таластан,
Туйгунсуң калган Манастан.
Таластык жоокер эл болот,
Таалайын бербей талашкан.
Чаласың домбура күүлөрүн,
Чалышың барбы казактан.
Келгенсиң жарык өмүргө,
Кеңири казак жеринде.
Казактын байы болсун деп, 
Казакбай сени аташкан.

Комузуң колдо шартылдап, 
Добушуң турат шаңкылдап.
Домбурада күү тартып,
Ырларды жазып алтын сап.
Көп өнөр толгон казаның,
Көбүрө кайнап баркылдап.
Эркеси болгун элиңдин, 
Эрмеги болуп келиндин,
Эсен жүр иним жаркылдап.

Эжең Гүлсайра МОМУНОВА
2005-жыл

 

АКЫНДАН АКЫНГА

Досубуз биздин Казакбай,
Домбура чертсе казактай.
Элдин баарын дос кылган, 
Эч бирөөгө таш атпай.
Өрттөнүп ичи кетсе да,
Өнөрү жок ашатмай.
Калеми курч, сөзү бал,
Казакбайда насаат бай.

Надырбек АЛЫМБЕКОВ
22.10.2009

К.Абдышев 70 жашка чыкканда Н.Алымбеков өзүнүн "Ала-Тоо биз сүйбөсөк бийик болбойт”деген китебин тартуулап, ошого кол тамга кылып жазылган ыр.

 

КАЗАКБАЙ БАЙКЕМЕ

Жетимиштен ашык өнөр билген эр,
Жетимишке жашы мына, кирген эр.
Жетик айтсак Кыдыр өзү кол берген,
Жергебизде эң алгачкы инженер.

Сүрөт тартат көргөн жанды арбалтчу,
Ырлар жазат акындарды таң калтчу.
Ырасында бир адам бар арада,
Көп өнөрдөн көп адамдан алгачкы.

Айтаар болсок а деп-бу деп талашпай,
Акыйкатты ким койо алат жаратпай.
Ар өнөрдү бир башына батырган,
Ал ким десек–Абдыш уулу Казакбай.

Ал эмесе куттуу болсун жашыңыз,
Ала-Тоого айкын сиздин атыңыз.
Даамын татып, жашоодогу бактынын,
Дагы далай белестерди ашыңыз.

Кушубек КАЧЫБЕКОВ
22-октябрь 2009-жыл

 

АГАМ КАЗАКБАЙ АБДЫШЕВГЕ

Самасаң көңүл жубатар,
Салмактуу талант бизде көп.
Сай-сайлап аккан булактай,
Сан түркүн талант сизде көп.

Ойлосоң көңүл эритээр,
Орошон талант бизде көп.
Оргуштап чыккан булактай,
Он түрлүү талант сизде көп.

«Кум дөбөнү» жаздыңыз,
Куюлтуп сөздүн тизмегин.
Таластын минген жигити,
Такалуу аттын издерин.

Коңгуроодой буралып,
Комузда күүлөр чертилип.
«Сары-Арканы» тартасыз,
Домбурага келтирип.

Акын болуп жаралган,
Арбын экен бактыңыз.
Ай-жылдызга окшотуп,
Айымдарды жаздыңыз.

Келиштирип инсандар,
Сүрөттөрүн тарттыңыз.
Ала-Тоолук кыргызга,
Аябай эле жактыңыз.

Өзүңүз жазган ырларга,
Обондорду чыгарып.
Жай чыккан коңур үнүңүз,
Жан дүйнөнү сугарып.

Кыргыз эл укту бул күндө,
Таластан чыккан таанымал.
Казакбайдай агамды,
Калайык журтум, таанып ал.

Калиман Казакбаева
2010-жыл

 

К. АБДЫШЕВГЕ

Калбагай ооз, кара каш,
Ал,
Какеме гана жарашат.
Кылыктанып кыз-келин,
Кылыйып аны карашат.
Шатыра-шатман шар жүрөт,
Тамашасы саматат.
Абдыштын уулу Казакбай,
Жетимиш ашып баратат.

Комузун колго алганда,
Кер муруту керилет.
Домбура тийсе колуна,
Азоо тайдай элирет.
Калем тийсе колуна,
Ыр саптары терилет.
Бир китеби чыкканда,
Бир элиге семирет.

Казакбай деги жазбаган,
Аялзаты калбады.
Кыз-келиндер ичинен,
Каймактарын тандады.
Азил-чыны аралаш,
Мактоо ырын арнады.
Жараткан берген таланттын,
Боосун бекем кармады.
Демөөрчү табуу жагынан,
Калган жок анын арманы.

Аңгеме айтса ал айтсын.
Сүрөттү тартса ал тартсын.
Комуз, домбура коштотуп,
Кызыл тилин сайратсын.
Аялды кошуп ырдаса,
Айлаң жок туруп бармаксың. 
Ырларын угуп Какеңдин, 
Ыраазы болуп кайтмаксың.
Көп кырдуу Какем талантын,
Эстесем түшөт оюма.
Ошонун баары оо, Каке,
Батыптыр жалгыз боюңа.
Арнадым ушул ырымды,
Жетимиш жылдык тоюңа...

Аскер Карыбаев
2009-жыл

 

О, КАЗАКЕ!

Бардык сыйлык бир өзүңө жарашат, 
Казакбайга жетимиштин таңы атат. 
Сыйлыктардын эң мыктысы үй-бүлө, 
Ал сыйлыктар сени коштоп баратат.

Колдо болуп турган кезде кызматың,
Жоро-жолдош, теңтуштарың көп болот.
Бир күнү эле кызматыңдан сен кетсең,
Билинбестен көрө албастар топтолот.

Комуз чертсең кыргыз ыры туюлат,
Домбра алсаң казак өлөң куюлат.
Кош канаттуу Пегасыңды теминсең,
Дүбүртүңөр те алыстан угулат.

Айтып турсаң махабатты, жаштыкты,
Аяштардын көз жаштары кылгырат.
Ак чач, көк чач, араң баскан кемпирдин,
Катып калган карт жүрөгүн ургулап.

Жолдоштукка бекем болуу, түз болуу,
Жигиттердин маңдайынан чачырап. 
Бирге басып талантыңды баалаган,
Бизге арналган ырлар качан жазылат?

Оо,Казаке, дуудар чачың кап-кара,
Жолдоштукта оюңда жок көп санаа.
Сексен менен токсондорду багынтып,
Жүздөн аша ден соолукта көп жаша!

Сейил бакта бирге басып, кеп салышкан ага-ини, курбуларың:
Үмөталы, Асанкары, Аманат, Илегул, Турсуналы, Жекшалы, Чоюнбек, Мурат, Асылбек, Кадыркул, Жоробек, Эсен, Надырбек, Кубатбек.

22.10.2010

 

ТЕРМЕ, АКЫЛ-НАСААТ, ҮГҮТ ЫРЛАРЫ

 

НАКЫЛ КЕПТЕР

Өткөндө бейит жанынан,
Күлбөгүн да, сүйлөбө.
Арбактар үчүн бата кыл,
Кетишкен тигил дүйнөгө.

Ичиңден келме келтиргин,
Мүрзөнү өтсөң аралап.
Куран окуу тирүүнүн, 
Парызы болуп саналат.

Кыбыла жакты бет алып,
Дааратыңды албагын.
Кыбыла жакты тептирип,
Төшөгүңдү салбагын.

Күл төбөгө заараны,
Ушатпайт, аны билип жүр.
Даараткана салгын да,
Дамамат ага кирип жүр.

Даараткана салганда,
Күн чыгышты каратпа.
Кире турган эшиги,
Түндүк же түштүк тарапта.

Шыпыргыны барктагын,
Көрүнгөн жерге таштаба.
Күнөө болот билип кой—
Жерде жатса аттаба.

Чогулган ыпыр-сыпырды,
Ошол бойдон калтырба.
Ыргытып ташта узатпай,
Күл төккөн жерге баргын да.

Күн батып калган маалда,
Эшик алдын шыпыртпайт.
Чогулган ыпыр-сыпырды,
Караңгыда ыргытпайт.

Теппегин идиш-аякты,
Шарак-шурак ыргытпа.
Алла Таалам андайды,
Кабылдырат кырсыкка.

Суу куюп отту өчүрбө,
Какшыйт кийин казаның.
О дүйнө кетет бир күнү,
Отун алар адамың.

Аялга айтар бир кеп бар,
Аттаба эркек үстүнөн.
Кашыңа осмо койбогун,
Каранып улам күзгүдөн.

Жайды билген аялдар,
Жатаарында таранбайт.
Күлкүсү чыгып жылмаңдап,
Күзгүгө түндө каранбайт.

Караңгыда баланы,
Алып чыкпайт эшикке.
Эпкини тийет кокустан,
Жин-шайтандар кезиксе.

Баланы жалгыз калтырсаң,
Башына нанды жаздап кой.
Болбосо жаздык алдына,
Бычактан бирди таштап кой.

Баш кийимсиз отурба,
Окулуп куран жатканда.
Анты болот билип кой,
Жатпасын бычак тасмалда.

От деген ыйык нерсе бул,
Ардактагын, барктагын.
Мунжу болуп каласың,
Бутуң менен баспагын.

Коломтого түкүрбө,
Бут менен отту теппегин.
Анты болот анын да—
Ырысыңды тепкениң.

Анан да отко салбай жүр,
Аарчылган пияз кабыгын.
Ырымы болот мунун да,
Үйүңдөн өчөт жарыгың.

Кулачтаба эшикти,
Босогону баспай жүр.
Сол бутту артта калтырып,
Оң бутту алга таштай кир.

Чекилик болот билип кой,
Ченебе боюң карыштап.
Башыңа конгон бир жолку,
Бакытың качат алыстап.

Тамак сунсаң бирөөгө,
Оң колуң менен узаткын.
Сол кол менен сунганың,
Кеткени болот ызааттын.

Босогодо боюңду,
Керип-чойчу болбогун.
Үйгө кирер бактыңдын,
Жолун тосуп койгонуң.

Бутуңду өйдө чыгарып,
Ат жалына койбой жүр.
Ырысың баскан болосуң,
Ошол жагын ойлой жүр.

Ыргытып идиш-аякты,
Ыгы жок калдыратканы,
Аялдар муну билип кой,
Ал үйдөн дөөлөт качканы.

Чайдын калган чамесин,
Чалчык жерге төкпөгүн.
Ыймандан качып мындайда,
Ырысың тээп көпкөнүң.

Тырмагың менен черткилеп,
Тырсылдатпа чыныны.
Ашың кемийт билип кой,
Анын ошол ырымы.

Тамак бышып жатканда,
Таштап кетип калбагын.
Алдыңдан чыгып бир кырсык,
Айлыңа жетпей калбагын.

Эртең менен эрди–аял,
Бир бириң карап күлүп кой.
Оңолот ишиң ал күнү,
Ошону ойго түйүп кой.

Ар кыл жаман түштөрдөн,
Өзүңдү өзүң коруп жүр.
Жамандыкка жорубай,
Жакшылыкка жоруп жүр.

Түк ишенбе түшүңө,
Түш–түлкүнүн богу дейт.
Түшкө ишенген адамдар,
Түлкүнүн ошол богун жейт.

Кокус түшүп колуңдан,
Идишиң сынса кайгырба.
Таштандыга таштап кой,
Бүт чогултуп алгын да.

«Жок» деген адам жарыбайт,
Бар болуп туруп колунда.
Ал билбейт күнөө кылганын,
Алла Таала жолунда.

Осолдук болот билип кой,
Оозуңа колуң салбай жүр.
Акылсыз бала өңдөнүп,
Андай ишке барбай жүр.

Теңирим деле жактырбайт,
Тетирленип басканды.
Тетирленет турмушуң–
Тетири салба тасмалды.

Асмандатып илбей жүр,
Камыр жайчу тактаны.
Эгиндин баасы кымбаттап,
Элиңдин карды ачканы.

Караңгыда кызыңды,
Суу апкел деп жибербе.
Этеги кокус ачылып,
Эр табылбайт тийерге.

Эртеңкиге суу калса,
Калбасын анын үстү ачык.
Билгизбей туруп жин-шайтан,
Балким койор уу чачып.

Жалкоолук кылып жатарда,
Жуубасаң идиш-аякты.
Кесири тийип ошонун,
Келтире жейсиң «таякты».

Ун элеген супура,
Улагага илбей жүр.
Кызаңдатып тизеңди,
Кыска көйнөк кийбей жүр.

Кыз балага айтарым,
Кур бешикти терметпе.
Андан көрө алдейлеп, 
Куурчагыңды эрмекте.

Баш кийимди ыргытпай,
Көрүнөө төргө илип жүр.
Ботала кылып кирдетпей,
Поруму менен кийип жүр.

Жамынганы желбегей,
Жаш балага жарабайт.
Ажал тооруйт андайды,
Жаштыгына карабайт.

Эки колуң артыңа,
Алып алып баспагын.
Жигит чактан сыныңды,
Өмүр бою сактагын.

Дегеле шым аттууну,
Башыңа жаздап жатпагын.
Антсең акыр бир күнү,
Абийириңди сатканың.

Китеп, кезит окуба,
Тамак ичип жатканда.
Ичкениң толук аш болот,
Даамын гана татканда.

Аттап алып жүрбөгүн,
Жаткан мылтык үстүнөн.
Каршыңа жем болосуң,
Кайтып каруу-күчүңдөн.

Өлтүрөм деп ойлосоң,
Өлтүргөн менен тең болот.
Жан алгыч үңкүр-маңкүргө,
Кан ичкич катар жем болот.

Иш келбесе колуңдан,
Ичиңден жакшы тилек кыл.
Жаныңа тийет пайдасы,
Жакшы ой-максатты тирек кыл.

Ургаачы болуп жаралган,
Олтурбайт мандаш токунуп.
Кол жууп эркек аттуудан,
Калбагын жалгыз отуруп.

Ит аттууну бербей жүр,
Жакын көргөн кишиңе.
Жаакташып каласың,
Өң эмес, кирип түшүңө.

Арамы жок ой-тилек,
Тыякта эске алынат.
Бейишке кирип барасың,
Тозоктон өтүп арылап.

сентябрь 1992-ж.

 

ЭЙ, МУСУЛМАН БАЛАСЫ!

Эй, мусулман баласы,
Бир аз көңүл буруп тур.
Шариаттан кеп салам,
Шашылбастан угуп тур.

Аманат делген нерсени,
Аман тапшыр ээсине.
Ээси келсе бээсин бер,
Ээ болсун өз бээсине.

Кыянат кылган адамга,
Кыянаттык кылбай жүр.
Кылычын кындан сууруса,
Кылычыңды сунбай жүр.

Көрсөткөнгө жамандык,
Көрпө төшөк салып бер.
Өлтүргөнгө атаңды,
Өз энеңди алып бер.

Көңүлүң келбес иш болсо,
Көп кыйнабай өзүңдү,
Жасабай туруп басып кет,
Жабыркатпай сезимди.

Жакшы ишиң кубантып,
Жаман ишке кайгырсаң–
Кудай деген пендесиң,
Баамда ишти астыртан.

Өзүңө ишти тандай бил,
Өз алыңа жараша.
Бечел болсоң тың менен,
Басалбайсың жанаша.

Алла Таалам арнаган,
Акылың менен иш кылгын.
Өз акылың жетпесе,
Өзгөлөргө жүз бургун.

Акмактар менен жанашпа,
Азилдешип сүйлөшпө.
Адам батат күнөөгө,
Акмактыгын үйрөнсө.

Оорудан өтөр кордук жок,
Ошодон көрө көр жамын.
Денеге берип тарбия,
Ден соолуктун көр камын.

Шек келтирбе эч качан,
Алла Таала атына.
Анан да күмөн болбогун,
Анын бийик затына.

Жума күнкү намазга,
Убагында келип жүр.
Тиешелүү зекетти,
Кечиктирбей берип жүр.

Алың келсе Мекеге,
Ажылыкка барып кел.
Аман-эсен сен кайтып,
Ажылыкты алып кел.

Ооруң жок тың жүрсөң,
Орозону кармагын.
Оңойсуң денең тазартып,
Ошол жагын аңдагын.

Башкалардан сен көрсөң,
Сыйлуу жакшы мамиле.
Он эсе сыйла андайды,
Олтургузуп төрүңө.

Ыпыластык кезиксе,
Бара жаткан жолуңдан.
Алып таштоо милдетиң,
Күч жетип, келсе колуңдан.

Өлүмүңдү ойлобой,
Өмүрүңдүн камын же.
Ак мээнет менен табылган,
Ак буудайдын нанын же.

Шариат такыр көтөрбөйт,
Бекерпоз басып жүргөндү.
Эртеден иңир киргиче,
Эринбей эмгек кылууну,
Бала чактан үйрөнгүн.

Картаюуну ойлобой,
Кадырына жет жаштыктын.
Каруу-күчүң барында,
Түшүмүн ойло аштыктын,
Толорун ойло баштыктын.

Аң-сезимиң жетишсе,
Кызыгуу керек илимге.
Өмүр бою үйрөнүү,
Өчпөй жүрсүн дилиңде.

Кереги анын эмне деп,
Илимди душман көргөнүң–
Кас душманга сен өзүң,
Колтугуң ачып бергениң.

Бирөөлөрдү каралап,
Өтсөң жалган күбөгө,
Эсиңе бекем түйүп кой,
Батасың чоң күнөөгө.

Күнөөлөрдүн эң чоңу–
Шек келтирүү Кудайга.
Билип койгун бейиште,
Орун болбойт андайга.

Чоң күнөө болот, адамды
Дуушар кылса өлүмгө.
Түбөлүк кайнайт мындайлар,
Тозоктун кан көлүндө.

Мааниси жок пайдасыз,
Маңызданган адамдар–
Андайлардын күнөөсү,
Өлтүрүү менен барабар.

Ортого салсаң бузуку,
Оор күнөө делинет.
Териштирип отурбай, 
Тозогуна берилет.

Мусулман пенделеринин, 
Тили менен колунан.
Жапа чексе башкалар–
Сүрүлүп чыгат андайлар,
Мусулман адам тобунан.
Ишеничтен кетпегин,
Ишеничтен кеткениң–
Жараткан берген энчилеп,
Ырысыңды тепкениң.

Эң адалы оокаттын,
Өз колуң менен тапканың.
Жерди айдап, дан сээп,
Суу жиберип бакканың,
Өз колуң менен чапканың.

Мал-жаның менен мактанбай,
Маңдайың турсун жаркырап.
Эң чоң күнөө бу дагы,
Эгерде турсаң аркырап.

Пейилиң менен суу бергин,
Берерге ашың болбосо.
Жадырай күлүп узаткын,
Ашыңа мейли тойбосо.

Өйдө-төмөн өткөндү,
Аңырайып караба.
Салам айткын чоң эмес,
Бешиктеги балага.

Жолоочу калса адашып,
Салып кой туура жолуна.
Ак жол каалап тилек кыл,
Азыгын берип колуна.

Жөнү жок күмөн санаба,
Жоктон-жок туруп шектенбе.
Артынан айтпа жаман сөз,
Ал жаныңдан кеткенде.

Алла Таала пендеси,
Бирин бири таарынтпайт.
Жамандык издеп атайы,
Жаман ишке кабылтпайт.
Жасаган иши адамдын,
Ыйманына жараша.
Адал иштеп ак кылсаң,
Абийириң ага тараза.

Кирди-чыкты сөз айтып,
Кирдетпе адам көңүлүн.
Ак тилек менен жакшылык,
Узартат адам өмүрүн.

Адамдарга арнаган,
Ак тилегиң эскирбейт.
Ойлоп кылган күнөөнү,
Алла Таалам кечирбейт.

Бир өлүмдөн башканын,
Эртеси жакшы деп койот.
Өтө берип билинбей,
Өмүрдү мезгил жеп койот.

Бүгүнкү кылар ишиңди,
Эртеңкиге калтырба.
Калган ишке кар жаайт,
Үйүлө берип артыңда.

Ала турган аялдын,
Байлыгына кызыкпа.
Ашып-ташып көп тапкан,
Айлыгына кызыкпа.

Анан дагы алардын,
Кызматына кызыкпа.
Баланча байдын кызы деп, 
Урматына кызыкпа.

Дин билбеген адамдан,
Дили бузук көп болот.
Дини таза аялга,
Үйлөнгөнүң эп болот.

Үч дуба бар жалганда,
Мөлтүр суудай таптаза.
Ошол дуба-тилекти,
Ар бир адам барктаса.

Бечара, карып, майыптан,
Кайырыңды аяба.
Ниеттен чыккан таптаза,
Дубасын айтат ал сага.

Беш убак намаз үзбөгөн,
Пенде бар адам тазасы.
Андайларга баш ургун,
Акыры тийет батасы.

Үчүнчү дуба атанын,
Балага болгон тилеги.
Башын кылыч кыйса да,
Бала деп согот жүрөгү.

Эй, мусулман баласы,
Алты акың бар билип кой.
Санап өтөм аларды,
Көңүлүңө түйүп кой.

Салам айтса мусулман,
Сөзсүз алик алып жүр.
Чакырса эгер конокко,
Күттүрбөстөн барып жүр.

Ар бир адам пендесинен,
Акылыңды жашырба.
Ченемдүү болсо акылың,
Чегинен чыгып ашырба.

Эгер кесир сүйлөсө,
Алла Таала атына.
Тыйышың керек андайды,
Катыгын берип катыра.

Бешинчи акың сурамак,
Кесел адам көңүлүн.
Алтынчысын сыйлоо дейт,
Адамдардын өлүмүн.

Жан таслим болгон пендени,
Күм-жам кылбай шашылып.
Каадасын жасап кадимки,
Мүрзөгө койгун жашырып.

Арамдыкка барбастан,
Алып жүр таза оюңду.
Кирдетпей таза кармагын,
Кийим-кечек, боюңду.

Карылыктан башкага,
Шыпаа берген Кудайым.
Дартка даба издегин,
Жүрө бербей убайым.

Көпчүлүк менен кажылдап,
Жаңжалдашчу болбогун.
Антсең Кудай алдында,
Чоң күнөкөр болгонуң.

Уккан сөздү айтам деп,
Ушакчы болуп калбагын.
Айтсаң болот ал сөздүн, 
Аныктап чын, жалганын.

Эй, мусулман баласы,
Эсиңди жыйып адам бол.
Ак бата тилек кылайын,
Ыймандуу бол, аман бол!

сентябрь 1992-жыл

 

НЕ ПАЙДА?

Башыңа үйгөн мүшкүлдү, 
Балдарыңдан не пайда.
Пайдасы жок аларга,
Барганыңдан не пайда.
Чай ордуна «пай» ичкен,
Чалдарыңдан не пайда.
Ачып кеткен ичилбей,
Айраныңдан не пайда.
Түлкүгө кууп жетпеген,
Тайганыңдан не пайда,
Байкушту карап койбогон,
Байларыңдан не пайда?

Ак сарайдай үйүңө,
Бата албасаң не пайда.
Астыңа салып жумшактап,
Жата албасаң не пайда.
Таттуу тамак даамын,
Тата албасаң не пайда.
Ашык-пашык малыңды, 
Сата албасаң не пайда.
Жааган октон башыңды,
Ката албасаң не пайда.
Колуңда турган мылтыкты,
Ата албасаң не пайда?

Бүлүк салып аккан суу,
Киргенинен не пайда.
Акыр заман келерин,
Билгениңден не пайда.
Тамтыгы кеткен кийимди,
Бүргөнүңдөн не пайда.
Кандек иттин чаңкылдап,
Үргөнүнөн не пайда.
Жан алгычтын ырсайып,
Күлгөнүнөн не пайда.
Жатып ичер жалкоонун,
Жүргөнүнөн не пайда.

Санаасына албаса,
Сагынуудан не пайда.
Жаткырбаса жанына,
Жагынуудан не пайда.
Башыңды кесер болгон соң,
Багынуудан не пайда.
Чамаң келбес иштерге,
Чамынуудан не пайда.
Аткарылбас иш үчүн,
Айкыруудан не пайда.
Кайрылбай турган болгон соң,
Кайгыруудан не пайда?

Ичиң турса каарылып,
Ичпеген аштан не пайда.
Жигитиң сылап турбаса,
Жибектей чачтан не пайда.
Кабыгы туруп, данек жок,
Калдайган баштан не пайда.
Ыткытып жүрөк айланткан,
Ылжыган мастан не пайда.
Кыз көңүлүн таппаган, 
Кырчындай жаштан не пайда.
Жабыркаткан дыйканды,
Жаанчыл жаздан не пайда?

Айта албаса дудуктун,
Билгенинен не пайда.
Найза тешкен чопкутту, 
Кийгениңден не пайда.
Үстүңө оор мүшкүлдү,
Үйгөнүңдөн не пайда.
Сүргүндө жүрүп өмүрдү,
Сүргөнүңдөн не пайда.
Колго тийбес сулууну,
Сүйгөнүңдөн не пайда.
Үйүңдү чачкан катынга,
Үйлөнүүдөн не пайда.

Ала качып күч менен,
Алган жардан не пайда.
Айла жок жаткан жаныңда,
Андай жандан не пайда.
От жагылса жылыбай,
Салган тамдан не пайда.
Карай турган киши жок,
Калган тамдан не пайда.
Жармы төгүн, жармы чын,
Жалган сандан не пайда.
Салыгын элге очойтуп,
Салган хандан не пайда.

Кум үстүнө тамыңды,
Курганыңдан не пайда.
Жыргатпаган куу дүйнө,
Жыйганыңдан не пайда.
Сүлдөрү кеткен кийимди,
Жууганыңдан не пайда.
Куюн көтөн Маамытты,
Кууганыңдан не пайда.
Ат жарышка салбаган,
Бууданыңдан не пайда.
Сыйлабаган тирүүңдө,
Тууганыңдан не пайда?

Үйгө тийбей коңшуңдун,
Жарыгынан не пайда.
Суу шылдырап акпаса,
Арыгыңдан не пайда.
Жайылган торго түшпөгөн,
Балыгыңдан не пайда.
Так маалымат бербеген,
Тарыхыңдан не пайда.
Канын соргон элинин,
Хандыгынан не пайда.
Жазылып калган кагазда,
Жардыгынан не пайда?

1998-жыл

 Источник: http://literatura.kg/


Категория: Кыргызские стихи (Кыргызча ырлар, акындар) (09.12.2013)
Просмотров: 2605 | Рейтинг: 0.0/0