Она (2)
ТЎРТЛИКЛАР Оналарнинг оёғи остидадир Равзаи жаннату жинон боғи. Равза боғи висолин истар эсанг Бўл онанинг оёғин туфроғи. * * * Бошни фидо айла ато қошиға, Жисмни қил садқа ано бошиға. Тун, кунингга айлагали нурпош Бирисин ой айла, бирисин қуёш. Ғафур Ғулом ОНА Туғилган дамимни эслай олмайман, Ташаккур дейилса арзигулик тонг. Танам йўргакланган, муштим туғилган, Олтин рудасидай ишланмаган онг. Ҳали бепардозман, олам жамолин Кўра олмасликка кўзим ҳам ожиз. Танглайим кўтарган бибим бечора Ким эди, билмайман ўлгандир, эсиз. Биринчи тамшанган она сут қадрин Асл ўғил бўлиб оқлаш эътибор. Теварак оламга зийнат саналур Она юрт бағрида кўркам ҳар чинор. Қирқ йил ҳадегунча ўтиб ҳам кетди, Ўғлингни кўрсайдинг етук камолин. Кутиб етишолмай бизга қолдирган Шунчалар муҳайё олам жамолин. Дунёдай алвон ранг дастурхон ёзиб, Сенинг оилангда ҳаммамиз обод. Кумуш узугингни бармоқдан олиб, Ушбу шеърим билан сени қилдим ёд. Худди юрак устида Эркалаган қўлинг бор. Сочимни силаб қўйган Панжанг изи — йўлинг бор. Уфқлардан кенг эдинг Бағрингга олган чоғи. Ўзлигимни танитган Онагинам қучоғи. Мингга кириб ўлсам ҳам, Қулоқда қуйма алланг. Қуёшга қўшнимиз, деб Кўрсатганинг минг-минг ранг. Ўзинг, ахир, нимасан, Қоямисан, тоғмисан? Ўзинг ахир нимасан, Жаҳонмисан, боғмисан? Рангмисан, қуёшмисан, Ўаммасидан улуғсан! Етук-етук сўзимни Шаънингга айтгуликсан. Ҳойнаҳой, бир китобсан, Минглаб қомусдан баланд. Ҳойнаҳой офтобсан, Мен эса сенга фарзанд. Ҳамид ОЛИМЖОН ЙИГИТЛАРНИ ФРОНТГА ЖЎНАТИШ Поезд тайёр жўнамоққа, Вокзал тўла йигитга: Она бу кун узатади Ўз ўғлини фронтга. — Хайр ўғлим, оқ йўл бўлсин, Хайр, кўзим қораси. Билким, жангда билинади Мард йигитнинг сараси. Бола экан тиш чиқардим, Ёвларни тишласин, деб. Тоғдай оғир билак бердим, Душманни муштласин, деб. Яна икки кўз ҳам бердим, Ёв келганда кўргани. Оёқ бердим лозим келса Ёв устига юргани. Ақл бердим, ёв босганда Енгишга йўл топсин, деб. От ҳам боқдим, маврид келса Жангга миниб чопсин, деб. Мана бу кун буюк халқинг Сени чақирди жангга: Фашист деган бир аждаҳо Ёв келибди Ватанга. Отангнинг номини айтиб, Болам, мард бўл, жангга кир. Душманни қув элимиздан, Кетидан елдай югур. Кўкдан келса, қилич билан Оёғини қирқиб ол; Ёрдан чиқса, қўндоғ билан Аблаҳнинг бошига сол. Ҳамла қилса гавдасини Танк билан мажағлаб ўт. Кўкка чиқиб ўлим ёғдир, Қолсин бегўр, бетобут. Ҳужум чоғи чекинма ҳеч, Тулкини шер бўлиб бос. Тирноқ билан бағрини йирт. Қўлингни дор қилиб ос. Агар жангда иш бермасанг, Олмасанг ботир деб ном, Душманни енгиб қайтмасанг Берган сутларим ҳаром. Хайр, ўғлим, оқ йўл бўлсин, Хайр, кўзим қораси. Билким, жангда билинади Мард йигитнинг сараси. Йигит қасамёд қилади Милтиқни олиб қўлга. Паровоз ҳам қичқиради, Поезд тушади йўлга. Она йўлга тикилади: — "Болам, йўлинг бўлсин оқ...” Поезд кўздан йўқолгунча Тикилади у узоқ. Миртемир СЕН ОНА... Алишерга алла айтиб ухлатган Сен — она. Оғушида Бобур камолга етган Сен — она. Торобийни оғир жангга жўнатган Сен — она. Оламни нурида мунаввар этган Сен — она. Йиғласа, дунёни расо титратган Сен — она. Кулгиси саодат парвариш этган Сен — она. Доҳийлар бешигин бедор тебратган Сен — она. Меҳри баҳорида элни яшнатган Сен — она. Ягона ўғлингни жўнатдинг жангга, Бўл бардам, она! Онадай ошиқ йўқ она Ватанга, Муҳтарам она... ОНАГИНАМ Товонимга чақир тиканакдай ботувчи — ғашлик, Бедаво сизловиқдай сизлатгувчи — ғашлик. Жигаримни қиймалаб аҳён-аҳён, Чучварага чеккувчи — ғашлик. Мени ўйлаб нотавон ва нимжон, ғашимга теккувчи — ғашлик. Суякларимни сирқиратиб, оч теватдай ғажигучи, Кўзимга ёш тирқиратиб, жиғилдонимда аччиқ бўзадай ачигувчи ғашлик... Дунёга қайта келишимга кўзим етсайди, Йигит ёшим тўлмай туриб, Айрилиқ зайлида қоқ ёғочдай қуриб Жон берган онамни кўришимга кўзим етсайди, Тиззасига бир нафас бош қўйишимга кўзим етсайди, Оналик меҳрига ўбдон тўйишимга кўзим етсайди, Оқ сутингни оқлай, дейишимга кўзим етсайди, Менда ғашлик нетарди? Янтоқ ўтинидек, Тамаки тутунидек, Тонг пайтида таралган бадбахтлик тунидек — Чексиз фазоларга тарқаб кетарди! Онагинам! Одам бўлдимми менам? Йигит ёшимгача бир челак сув келтириб бермаган бўлсам, Ё ташналигингда бир коса шарбат тўлдириб бермагам бўлсам, Ё нон ёпишинг учун, Ҳатто бир йўла, бир кун Саҳродан ўтин орқалаб келмаган болангман... Оғзингдан сўз чиқмай, елмаган болангман... Сенинг арзимас бир юмушингни адо этолмаганим, Сенинг бир ишорангга юз ўмбалоқ ошиб кетолмаганим! Сени жиндак хушвақт қилгани, Сени жиндак хушбахт қилгани - Тагсиз жарлардан ўтолмаганим, Сени сўнгги йўлга ўзим кузатолмаганим — Тоғдай зил. Абадиятдай чексиз армон бўлиб қолди дилимда, онагинам! Одам бўлдимми менам? Ҳа, одам санашар мени элимда, Сенга қилолмаган хизматим, Сен деб чеколмаган заҳматим — Жиндак зеҳним, жиндак шеърим, жиндак ғазалхонлигим Оналик меҳрига тўймаган меҳрим, жиндак яхшилик ва ёмонлигим Мени одам санаган элимга бахшида, жафодийда онагинам! Элга хизматим — сенга хизматим эмасми ахир, Эл мени фарзандим демасми ахир! Рози бўл, одам саналай менам... Дунёга қайтиб келурман, Лекин бошқа ўғил бўлиб... ОНАГИНАМ ... Она бағрин қўмсаб ўтди гўдаклик, Тақдир олиб кетмиш эди йироққа. Гоҳ ўксуклик, гоҳи шўхлик, тентакли, Тағин бир ёз қайтиб келдим қишлоққа. Не кўрайин? Кетмон ётур занг босиб, Сопи синиқ, қараб бўлмас ўроққа. Оғил, четан, қудуқ боши чанг босиб, Онам шўрлик ўхшар жонли қурчоққа. Кўз ёшини артиб рўмол учида, Манглайимдан ўпиб, тутар сўроққа. Синглим кўзи милт-милт, ҳовли бурчида, Ҳовли ўхшар ҳозир юз бир қуроққа. «Кўз ойдин!» деб олис-яқин келишар: «Келдинг чоғи тағин тўрт кун қўноққа?» Вақт тиғиз-да, булар қайдан билишар, Бири уйга, бири чорлар овлоққа. «Тулпор тўғри чортоқ томон чопармиш, Сен ҳам ахир чопиб келгунг чортоққа. От айланиб, қозиғини топармиш, Сен ҳам ахир топиб келгунг шу ёққа...» Бири у дер, бири бу дер, хушвақтлик, Сакраб кетгум келар ўхшаб тайлоққа. Яхши тилак, яхши орзу, хушбахтлик, Майли борсам бориб келай яйлоққа. Вақт тиғиз-ку, лекин анча тургим бор, Тағин тушгум, қайдам, қандай сўқмоққа. Онагинам кўз олдида юргим бор. Кетмам, тўлқин итғитгандай қирғоққа. Тонг отмайин ўроқни ҳам соплагум, Кетмонни ҳам дуч қилгайман қайроққа. Лой қиламан, лойга сомон қоплагум, Эрта билан дўстлар келур шувоққа. Қайдан билсин не савдолик ёш бошим, Она қалби ўхшар ойдир булоққа. Хаёлларда совиб қолар сўк ошим... Онагинам ўтин қалар ўчоққа... ЗУЛФИЯ * * * Онам! Сенинг иссиқ, азиз жонингни, Заррадек чоғимдан бошлаб биламан, Ўзим ҳам зарра-ю, лекин қонингни Янгилаб жисмингдан ўзни узганман. Сен гул жувон ҳали мендан бехабар, Булутдай гўдаклар тортди ҳавасинг, Энди мен сен десам қайноқ, муаттар Ҳоврин ҳис қиламан илиқ нафасинг... ОНАМ БОҚИ Кечагина борлиқ эди мовий қор, Севгидайин кун тафтидан эриди. Эсда: Биз ёш, қор баҳордан сервиқор, Танимизда минг бир офтоб бор эди. Ҳамма гўзал: Ёши ўтган онам ҳам Хушбўй эди хиёл сўлиқ гул мисол, У билганни пари билмас бир олам, Унга келиб ечиларди барча фол. Нафасидан нафас олиб ўсдик биз: Фарзандлару, гулу китоб ҳамроҳи. Гулдан жозиб эди бизнинг онамиз, Бир жаҳон бахт бағишларди нигоҳи... Онам боғи орзусимон турфа ранг, Лоқайд, бачки безакларга эди ёт. Бор мавжудот рақиби-ла қилиб жанг Ўстирди боғ, ўғил ва қиз — зурриёд. Шу эрам боғ замонанинг зайли-ла Эл ўтгувчи равон йўлга айланди. Онам! Сизнинг умр ҳаёт майли-ла Менинг жисму жаҳонимга жойланди... Неча аждод кечган боғдан йўл қолди, У йўлларда Сизу мендан йўқдир из! Сизни Мену, Мени Оналик олди, Аёл зоти кетмас ҳаётдан изсиз... Асқад МУХТОР АЯЖОНИМИЗ Титраб янграр эди уфқлар тонгда, Гўзал куйлар эди аяжонимиз. Булутлар тўлғанар эди осмонда, Жажжи юракларда — ҳаяжонимиз. Куйни қари қартанг мукка тинглаган, Бунда ожиз эди ҳар қанақа сўз. Уруш мўраларди қўлсиз енглардан, Юпун хирмонлардан — бебарака куз. Аям кўкка қушдай интилар эди, Этагидан ушлаб дийдирардик биз. Яшил кўзакларда мўлтиллар эди, Чала қолган куйдек болалигимиз. Булутлар безовта эди осмонда, Жажжи юракларда — ҳаяжонимиз. Дадамизни эслаб шундай ҳар тонгда, Мунгли куйлар эди аяжонимиз. Куй бўлиб учмоқни қиларди орзу, Дадамизни эслаб шундай ҳар тонгда. Аммо, қанотларин ёзолмасди у, Чунки биз бор эдик қанот остида. ШУҲРАТ О, ОНА... Зулфияга Кўз очиб оламга келгандан бери Неларни кўрмади бу бошим менинг. Озми-кўп танидим ҳаётнинг сирин, Қирққа ҳам етибди бу ёшим менинг. Йилдан-йил орттирдим талай дўсту ёр, Ҳурматлаб дедилар, «дўстим», «ўртоғим», Улғайдим: кўксимга бош қўйиб дилдор, У деди: «Бахтимсан, суянган тоғим!..» О, она, ҳеч бири эмасдур ширин «Болам!» деб бир оҚиз айтган сўзингдан! О, она меҳрингда қуёш яширин, Не ажаб гул унса ҳар бир изингда! ТЎРТЛИК Дунёда энг яхши, меҳрибон она, Бу менинг онамдир, билинг, ёронлар! Эй, ўғил-қизларим, бўлинг парвона Онамда қолмасин дарду армонлар! Шоислом ШОМУҲАМЕДОВ ОНАМГА Ойи, деб кирганим чоқ кўнгил боладек қувноқ, Дилдан кетар қудурат, дилим сочингиздек оқ. Сиз борсизки, мен бола, яшнайман нақ гул-лола, Ташлансам тизингизга мисли эрка қўзичоқ. Оромижон тизингиз, меҳр тўлиқ кўзингиз, Қуёшимдир юзингиз, сиз бор иқболим порлоқ. Боқишингиз доимо менга бахш этар сафо, Шундан дилим мусаффо, ҳар сўзингизда сабоқ. Сизданмасми ёшлигим, «ёш» бўлсам-да бошлигим, Элга киприк-қошлигим, оқ сутингиздек қайноқ. Сиз бор, орзуларим ёш, олтмишга кирса ҳам бош, Улкан хаёллар йўлдош, орзуларим арғумоқ. Ойи, десам дилимда, бол мазаси тилимда, Она сўзи эмасми ҳаётимда шамчироқ. Ёнингизда бўзласам, сизга кўнглим сўзласам, Юз ёшингиз кўзласам, кўнгил кўнгилга муштоқ. Мен эсам жонингизда, юлдуздек ёнингизда, Сизнинг осмонингизда нур эмиб турсам порлоқ. Бахтимга бўлинг омон, бошимизга соябон, Сиз борсиз, Шоисломжон сайроқ, қувноқ, шарқироқ. ОНАСАН Жон десам, жондан азизсан, меҳрибонсан, онасан, Танга жон, қалбимга нур берган, қуёшсан, яна сан. Навниҳол, нозик нафас мурғакка айлаб жон фидо, Кечалар уйқу ҳаром, бир неча бор уйғонасан. Гар тикан кирса оёққа йўлга кирган чоғида, Кипригинг бирла чиқармоқ бўласан, тўлғонасан. Урмагай қалбинг менингсиз, томиримиз ҳам бир тепар. Шодлигимда шодмонсан, ғамда бирга ёнасан. Одаму олам безак истар эса ул сенда жам, Одамийлик парвариш топган қучоқ — гулхонасан. Кўп авайлаб ҳамда эъзозлаб мени ер бағридан Ифтихор бирла учирдинг бул куни осмона сан. Қондириб меҳринг булоғидан менга бердинг ҳаёт, Дер Шоислом, онажон, меҳримга сен ҳам қонасан. Саида ЗУННУНОВА * * * Онангни севгин, деб ўргатмоқ ғалат, Хоин қалб шу сўздан ўнгланармиди? Сут билан кирмаган бўлса муҳаббат, Номусни биларми, тўлғанармиди? Жонидан жон олиб, қирқиб умрини, Ҳуснини ўғирлаб қочгучи бола Кошки бир онанинг бўлсайкан шўри... У ҳамманинг шўри, ҳаммага бало. Новвот ичидаги ипмиди она, Шимиб-шимиб туфлаб ташласанг лоқайд. Қалб эмас, ҳаттоки дарз тушар тошга, Унинг кўзларига ўкинч қўнган пайт. Онангни севгин, деб ўргатмоқ ғалат, Андиша солади танамга титроқ. Одам туғилишининг ўзи муҳаббат — Бўлса-ю, юқмаса бу унга бироқ — Фарзанд аталарми, дерларми инсон, Соялар кирарми ҳеч қачон сафга. Севгисиз вужудда не қилсин виждон, Булар арзимайди насиҳат, гапга. Ёнғин МИРЗО ОНАМ ДЕРМАН Бу оламда улуғ зот ким, Десанг, ёрим онам дерман. Ҳаётим устуни мунис, Вафодорим онам дерман. Гул умрим машъали ўчмас, Хаёлдан сурати кўчмас. Дилимга о, дили пайваст Мададкорим онам дерман. Бу оламда улуғ зот ким, Десанг, ёрим онам дерман. Кўзим нури-ю дармоним Неча шодлик ва армоним Кеча-кундуз нигоҳбоним Шифокорим онам дерман. Бу оламда улуғ зот ким, Десанг, ёрим онам дерман. Она фарзандга бол бергай, Муҳаббат гулларин тергай, Ҳам ардоғлаб, ҳам ўргилай, Чаманзорим онам дерман. Узоқ кетсанг, қолар доғда, Кутар бедор саҳар чоғда. Муқаддас она тупроқда Умидворим онам дерман. Аё, Ёнғин онангни эт шод, Ёзиб мадҳин ва қилгин ёд. Она бирлан ҳаёт обод Мададкорим онам дерман. Бу оламда улуғ зот ким, Десанг, доим онам дерман. Ибройим ЮСУПОВ МЕН ҚАЛЪАДА ЎҚИГАНИМДА Дарслардан кеч чиқар эдик, Мен қалъада ўқиган кунлар. Қуёш ботар, овулдан келиб, Кутар эди онам ҳам шунда. Пахта завод деворларига Суянганча ул турар эди. Бутун дунё хаёлларида Мени, деб, у йўл қарар эди. Бўйларимни кўриб узоқдан Бир ширин сўз топиб турарди. «Чарчадинг-ов, айланайин», деб, Бошим сийпаб, ўпиб қўярди. Қайта туққан каби қувониб, Олди-ортга қарамасданоқ, Она-бола йўлга тушардик Қоронғуда... яп-яланг оёқ... Ит кўринса олдинда, э воҳ, Қўрқиб, ўзни босиб турардик. Одам бўлиб чиқса ул «қора», Йўлдан четга қочиб турардик... Мана, энди машинадаман, Зувлаб ўтсам мен ўша ердан. Оқ рўмолли меҳрибон онам Кўрингандай бўлади бирдан. Ҳозир мени кўриб қолар у Ва, қўлини силкийди шодон. «Чарчадингми, айланайин-ов», Деб, бошимни силар меҳрибон... Тўра СУЛАЙМОН ТАВАЛЛО Бу йил 94 ёшни қоралаётган онам — Мукаррама уста Нурмат полвон қизларининг шарофати билан битилган машқим Нелардандир кўнгил бўлиб ғаш, Ҳам эгилиб бу эгилмас бош, Кўзларимда қалқиб турса ёш, Бу ҳолимга беролмай бардош Муштипар бир Онам йиғлайдир, Қолганлари ёлғон йиғлайдир. Қайтар бўлсам қуруқ қўл овдан, Қора қозон қолса қайновдан, Ҳам айрилиб ўлжа, уловдан, Қарзга ботар бўлсам бировдан Таскин бериб Онам йиғлайдир, Қолганлари ёлғон йиғлайдир. Бирда ҳақдин, бирда ноҳақдин, Жабр кўрсам бир бетавфиқдин. Ортда турсам қалби қуроқдин, Қадрим хароб бўлса тупроқдин. Оҳлар уриб Онам йиғлайдир, Қолганлари ёлғон йиғлайдир. Оға-ини ўртасида гап... Алҳол, келиб чиқмиш ихтилоф: Бири иззат, бири мулк талаб. — Бу оқ сутим, меҳримга хилоф, — Дея шўрлик Онам йиғлайдир, Қолганлари ёлғон йиғлайдир. Синалмоқнинг гали келганда, Ноҳақ мағлуб бўлсам майдонда, Номим қолмас бўлса жаҳонда, Ким дўст-душман билинар онда Аҳволимга Онам йиғлайдир, Қолганлари ёлғон йиғлайдир. Ҳаним бир ён, мен бир ён бўлсам, У устивор, мен урён бўлсам, Бу ҳам камдай ногирон бўлсам — Ёғоч отга ёнма-ён бўлсам Ой тутилиб, Онам йиғлайдир, Қолганлари ёлғон йиғлайдир. Бўлсам гумроҳ, бўлса гуноҳим, Вужудимга солмасдин ваҳм, Қабул айла тавалло-оҳим, Дариғ тутмай меҳринг, илоҳим, Йиғлатмагил мушфиқ Онамни, Волидаи Муҳтарамамни. Жуманиёз ЖАББОРОВ * * * Она Фарзандига бўлиб парвона Тунлар алла айтар: — Ўсгин, оппоғим. Оналик завқига қона ва қона Юпатар, Эркалар умр чироғин. Йиғласа ғам чекар, Шодланар кулса, Дилига пайванддир ҳар бир нафаси. Бола тез улғайса, Чин одам бўлса — Шудир онаизор орзу-ҳаваси! Шу ният йўлида тунлари бедор, Фарзанди меҳрига ғарқ бўлар аёл... Бола ўсган сари сочга қўниб қор, Ўзин кексайишин қилмайди хаёл. | |
| Просмотров: 3181 | |
