Abdulhamid Cho'lpon (1897-1938)-She’rlari
KO'NGIL Ko'ngil, sen munchalar nega Kishanlar birla do'stlashding? Na faryoding, na doding bor, Nechun sen muncha sustlashding? Haqorat dilni og'ritmas, Tubanlik mangu ketmasmi? Kishanlar parchalanmasmi, Qilichlar endi sinmasmi? Tiriksan, o'lmagansan, Sen-da odam, sen-da insonsan; Kishan kiyma, bo'yin egma, Ki, sen ham hur tug'ilg'onsan!.. GO'ZAL Qorong'u kechada ko'kka ko'z tikib, Eng yorug' yulduzdan seni so'raymen. Ul yulduz uyalib, boshini bukib, Aytadir:"Men uni tushda ko'ramen. Tushimda ko'ramen, shunchalar go'zal, Bizdan-da go'zaldir, oydan-da go'zal!.." Ko'zimni olamen oy chiqqan yoqqa, Boshlayman oydan-da seni so'rmoqqa, Ul-da aytadirki:"Qizil yong'oqqa Uchradim tushimda, ko'milgan oqqa. Oqqa ko'milganda shunchalar go'zal, Mendan-da go'zaldir, kundan-da go'zal!.." Erta tong shamoli sochlarin yozib, Yonimdan o'tganda so'rab ko'ramen. Aytadir:"Bir ko'rib, yo'limdan ozib, Tog'u toshlar ichra istab yuramen! Bir ko'rdim men uni - shunchalar go'zal, Oydan-da go'zaldir, kundan-da go'zal!.." Ul ketgach kun chiqar yorug'liq sochib, Undan-da so'raymaen sening to'g'ringda. Ul-da uyatidan berkinib, qochib, Aytadir:"Bir ko'rdim, tushdamas o'ngda. Men o'ngda ko'rganda shunchlar go'zal, Oydan-da go'zaldir… mendan-da go'zal!.." Men yo'qsil na bo'lub uni suyibmen?! Uning-chun yonibmen, yonib-kuyubmen. Boshimni zo'r ishga berib qo'yubmen, Men suyub…men suyub…kimni suyubmen? Men suygan "suyukli" shunchalar go'zal, Oydan-da go'zaldir, kundan-da go'zal!!!" BINAFSHA Binafsha senmisan, binafsha senmi, Ko'chada aqchaga sotilgan. Binafsha menmanmi? binafsha menmi, Sevgingga, qayg'ungga tutilgan? Binafsha, nimaga bir ozroq ochilmay, Bir erkin kulmasdan uzilding? Binafsha, nimaga hidlaring sochilmay, Yerlarga egilding, cho'zilding? Binafsha, Ayt menga, Kimlardir ularkim, Ignani bag'ringga sanchalar? Binafsha, Bir so'yla, U qanday qo'llarkim, Uzalar, hidlaylar, yancharlar? Binafsha, shunchalik chiroyli yuzing bor, Nimaga uzoqroq kulmaysan? Binafsha, shunchalik tortg'uvchi tusing bor, Ko'nglimga isriqlik to'kmaysan? Binafsha, yig'lama, binafsha, kel beri, Qayg'ingni qayg'umga qo'shgil. Binafsha, sen uchun ko'kragim erk eri, Bu erdan ko'klarga uchgil. Binafsha, go'zalim, qayg'ulim, kelmaysan, Qayg'ung zo'r, qayg'umni bilmaysan, Menga bir kulmaysan. KO'KLAM QAYG'USI Ey qorong'i uzun qishning hayoli Ko'klam chog'i ko'zlarimda o'ynama! Ayriliqning chidab bo'lmas maloli Ko'klam, maysa yuzlarida qaynama! Bir oz... bir oz ko'ngil beray ko'klamda Shaftolining go'zal, qizil yuziga, Bir oz... bir oz aldanmayin ko'nglimda Bosh chiqargan yigitlikning so'ziga. Qarshimdagi kulib turgan yumshoq qiz Ko'm-ko'k maysa o'rtasida bir guldir. Ko'p yig'ladim ... yoshlarimni qator chiz Va qarshimda go'zal qizni bir kuldir! Ko'klam chog'i ... Sayroq bulbul sayramas, Na uchunkim, tanburimning tili yo'q. Ul go'zal qiz chin qarash-la qaramas, Na uchunkim, umidimning yo'li yoq. Tillarimda har ko'klamning qo'shig'i, Yuragimda har go'zalning sevgisi, Ko'zlarimda har qayg'idan bir yig'i, Yuzlarimda aldanishning belgisi. Yolg'iz menmi ko'klam chog'i yig'lagan? Yolg'iz menmi har umidda aldangan? Yolg'iz menmi ko'kragimni tig'lagan? Yolg'iz menmi sevinch bilan bo'lmagan? Ey ko'klamning ko'z tortg'uvchi kelini, Nima uchun yig'latasan bir meni? ... AMALNING O'LIMI Ko'nglimda yig'lagan malaklar kimlar? Sharqning onalari, juvonlarimi? Qarshimda yig'lagan bu jonlar kimlar? Qullar o'lkasing insonlarimi? Na uchun ularning tovushlarida O'tgan asrlarning ohangi yig'lar? Na uchun yozmishning o'ynashlarida Har yurish ko'nglimni nashtardek tig'lar? Kenglik hayollari uchdimi ko'ka Butun umidlarni yovlarmi ko'mdi? Mangu tutqunlikka kirdimi o'lka? Xayolda porlagan shamlarmi so'ndi? Kechaning jon olg'ich qorong'uligi, Najod yulduzini xayolmi bildi? Shuncha tutqunlarning haqqi, haqligi Bir hovuch tuproqqa qurbonmi bo'ldi? Ohimning o'tidan chiqqan shu'lalar, Sharqning ko'kragida bir topmasmi? Ko'ksimdan qisilib chiqqan na'ralar, Uhlagan dillarga kulib boqmasmu ? SUYGAN CHOQLARDA Go'zallarning malikasi ekansan, Buni sening ko'zlaringdan o'qidim. O'qidim-da istiqbolim qushiga Xayolimdan oltin qafas to'qidim. Gunafshalar qulog'imga madhingni So'zlab-so'zlab charchadilar, bitmadi... Alamzada bulbul yig'lab, kechalar Alamingning so'ngin tamom etmadi Ko'zingdagi hikoyaning mazmunin, Shoir bo'lsam, aytib-aytib yig'lardim. O'shal, eski jarohatli qalbimni Satrlarning nashtari-la tilardim. Xayolimning qip-qizildan kiyingan Parilari, hurlarini ko'rdingmi? Alamimdan gullar ekkan yo'llardan Koinotga hayot sochib yurdingmi? Yo'llaringda she'r aytsa so'lgan barg, Qulog'imga musiqalar keltirur. Qachon sening musiqali ovozing Sening meni suyganingni bildirur? QALANDAR ISHQI Muhabbatning saroyi keng ekan, yo'lni yo'qotdim-ku, Asrlik tosh yanglig' bu xatarli yo'lda qotdim-ku. Karashma dengizin ko'rdim, na nozlik to'lqini bordir, Halokat bo'lg'usin bilmay, qulochni katta otdim-ku. Ajab dunyo ekan bu ishq dunyosi,ayo do'stlar, Bu dunyo deb, u dunyoni bahosiz pulga sotdim-ku. Uning gulzorida bulbul o'qib qon ayladi bag'rim, Ko'zimdan yoshni jo' aylab, alamlar ichra botdim-ku. Qalandardek yurib dunyoni kezdim,topmayin yorni, Yana kulbamga qayg'ular, alamlar birla qaytdim-ku. Muhabbat osmonida go'zal Cho'lpon edim, do'stlar, Quyoshning nuriga toqat qilolmay yerga botdim-ku. BER QO'LINGNI Ber qo'lingni, shu titragan qo'lim bilan so'ng daf'a Bir qisayin, so'ngra ortiq u qo'llarga tegmak yo'q. Ko'zlaringni so'nggi marta tushir xira ko'zimga, Ko'kragimga kipriklaring so'ng martaba otsin o'q. Ko'kimizda hanuz uchmay qarab turgan yulduzing Ko'r yuzini, ayriliqning kuzi bilan sarg'aygan. Sen ketasan, yulduz uchar, yolg'izlikda tashlangan O'ksigingga hayot bermas yog'dulari kunduzning. Ber qo'lingni so'ng martaba, yolg'iz qolgan o'ksukman, Ot o'qingni so'ng martaba, alam kutgan ko'ksimga. XAYOLI Ko'ngildagi muhabbatning uchqunin Xayolimning bir burchida berkitdim. Ul uchqunning kuchligidan siynamda Hech tuzalmas, og'ir yara bor etdim. Qulog'imga ol baxt, deb eshitilgan Azonlarni shaytoniy deb o'yladim, Shuning uchun baxt bergan malakka Turli-tuman afsonalar so'zladim... Sochlarini o'ynab turib eshitdi Va dedikim: "Afsonalar behuda". Bul so'zlari qulog'imga yetishdi: "Oqdim,-dedi,-qonli, zardobli suvda..." Oq-oq,-dedi afsonalar sultoni, - Sening taxting, baxting unda kutadir. Ul zardobli, qonli suvlar ostida Qora kiygan joning jilva etadir. Ket, ey shayton, bosqiradim... qo'rqaman... Ket-ket. Qilich singan, qalqon teshilgan. Ko'rasanmi? Men ezilgan, yotaman, Ustimga-da balo tog'i yiqilgan. So'nggi nafas, oxirgi dam, ey malak, Kel, bir qara, so'ngra yiqilsun falak. SIRLARDAN... I Bir tutam sochlaring mening qo'limda, G'ijimlab o'paymi,yo tarab ochay? 'Sir' deb saqlaganing mening qo'ynimda, 'Sir' deb saqlayinmi,yo elga sochay? Sochilgan sochingday sochilsa siring, Anor yuzlaringni kimga tutasan? O'zing-ku: 'Alarda vafo yo'q!' - deding, Nimaga ularni tag'in kutasan? II Ochilgan qo'ynimda to'lg'ongan taning, Ko'nglingdan qilcha ham hid etkazmasa, - Menga yaqinlashma,ay tirik bo'sa! - 'Sevdim' deganlaring yolg'ondir sening!.. GALDIR Men dutor birlan tug'ishg'on,ko'hna bir devonaman, Ul tug'ishqonim bilan bir o'tda doim yonaman. Dillarida g'am to'la bechoralarga yorman, Vaqti xush,g'am ko'rmaganlardan tamom bezorman. Men dutorning torlariga berkinib olsam agar, Pardalarning har biri bergay bo'lak g'amdan xabar. Pardalar uzra yurib turgan odam barmoqlari Ko'kragimdan ko'p bosar,shundan bo'lur tolmoqlari. Ikki torni qaqshatib,barmoqlar o'tsa to'xtamay, G'amli un chiqmas o'shal torlarda 'Galdir' yig'lamay. Yo'q ishim hokim,amaldor,shohu hoqonlar bilan; Birgadurman doimo hamdard bol'g'onlar bilan!.. Ahli g'amlar men kabi majnunsifat galdir bo'lar, Shul sababdan bandaning nomini 'Galdir' qo'ydilar. SOZIM Nafrat o‘lkasidan hijrat qilganman, Ulfat diyoriga maskan qurganman, Yuzimni o‘t emas, gulga burganman, Samoviy zavqlarga to‘lib turganman Bulbullar sevgini maqtagan damda! Chechaklar o‘sg‘usi ko‘z yoshlarimdan, Bo‘g‘inlar ung‘usi o‘ylashlarimdan, Qalblar yumshag‘usi sayrashlarimdan, Sevgi chamanida yayrashlarimdan Jannatlar yaratgay tashlangan janda. Tilingan tillarga qon yugurg‘usi, Bo‘shalgan inlarga jonlar kirg‘usi, Tikanli boqchalar chechak ko‘rg‘usi, Haq yo‘li, albatta, bir o‘tilg‘usi Jandalar tanimga tekkan kunlarda!.. * * * Bir tutam sochlaring mening qo‘limda, G’ijimlab o‘paymi, yo tarab-echay, Sir deb saqlaganing mening qo‘ynimda, Sir deb saqlayinmi, yo yelga sochay. Sochilgan sochingday sochilsa siring, Anor yuzlaringni kimga tutasan? O’zing-ku «ularda vafo yo‘q!» deding, Nimaga ularni tag‘in kutasan? Ochilgan qo‘ynimda to‘lg‘angan taning Ko‘ngildan qilcha ham hid yetkazmasa, Menga yaqinlashma, ay, tirik bo‘sa! «Sevdim» deganlaring yolg‘ondir sening!. XALQ Xalq dengizdir, Xalq to‘lqindir, Xalq kuchdir, Xalq isyondir, Xalq olovdir, xalq o‘chdir... Xalq qo‘zg‘alsa, kuch yo‘qdirkim, to‘xtatsin, Quvvat yo‘qkim, xalq istagin yo‘q etsin. Xalq isyoni saltanatni yo‘q qildi, Xalq istadi, toj va taxtlar yiqildi... Xalq istagi: ozod bo‘lsin bu o‘lka, Ketsin uning boshidagi ko‘lanka, Bir qo‘zg‘alur, bir ko‘pirar, bir qaynar, Bir intilur, bir hovliqar, bir o‘ynar, Yo‘qliqni-da, ochlikni-da yo‘q etar, O’z yurtini har narsaga to‘q etar... Butun kuchni xalq ichidan olaylik, Quchoq ochib xalq ichiga boraylik! * * * Xayol, xayol... Yolg‘iz xayol go‘zaldir, Haqiqatning ko‘zlaridan qo‘rqaman. Xayoldagi yulduzlarkim, amaldir, Olovimni alar uchun yoqaman. Go‘zal xayol, kel, boshimda gul o‘ynat, Manim istak-tilagimni erkalat!
| |
| Просмотров: 14937 | |
