Mirpo‘lat Mirzo-She’rlari
QORASOCH MOMO* Teran dardingizdan edim ko‘p yiroq, Tushimga kiribsiz - sochlaringiz oq... Bexos lablarimdan uchdi shu so‘roq: «Nega sochlaringiz oqardi, momo?» Yosh Ahmad otadan qolganda sag‘ir, Ming jafoga duchor qilganda taqdir, Oqarmagan edi sochingiz, axir, Nega sochlaringiz oqardi, momo? Elovsiz edingiz o‘tkinchi ohga, Yashardingiz shukur aylab Allohga, Siz ona edingiz valiullohga, Nega sochlaringiz okardi, momo? Betoqat sog‘inchmi, mehrmi, yo rab, Yotibsiz Saryomda siz yo‘llar qarab. Ko‘rinar Yassidan ulug‘ maqbara... Nega sochlaringiz oqardi, momo? Yaratgandan ajib hikmatlar bugun, Elning ko‘ksidadir «Hikmatlar» bugun, Qadrin topmoqda chin xizmatlar bugun, Nega sochlaringiz oqardi, momo? So‘rog‘im falakka yetgay deb zora, Kechalar to‘lg‘andim, axtardim chora, Muanbar zulfingiz edi tim qora, Nega sochlaringiz oqardi momo? Qabringiz ostidan sas keldi shu on: «Tingla so‘zlarimni, qadim Turkiston! Sening parcha-parcha qismating ko‘rib, Sochlarim oqardi, yuraklarim qon!» __________________ *Oysha xotun - Ahmad Yassaviyning onalari. El orasida u Korasoch momo nomi bilan mashhur bo‘lgan. Taskin Muallif: Mirpo'lat Mirzo Hajmi: 247 Kb Fayl tipi: pdf, zip Saqlab olish * * * Boshga g‘am soyasi tushib turgan kez Chorasiz boqurmiz, gangib daf’atan. Holbuki urvokcha emas qayg‘umiz Sen chekkan g‘ussalar oldida, Vatan! Yurakni shodliklar chulg‘agan zumda Olam jilva qilar, biram bokira. Lekin nur balqmasa, Vatan, yuzingda, Bizga sevinchlar ham tatimas sira. Istaymiz, o, mangu qolmoqlikni biz, Aslida bu faqat, Vatan, senga xos. Sening bag‘ringdagi kechgan umrimiz Kiprik qoqqanchalik lahzadir, xolos! * * * Kuz kezadi beozor, mayin, Kengliklarga to‘shaladi shan... Kechalari shirin tushdayin Shudgorlarni quchadi tuman. Bog‘larni ham chulg‘ab olar u, Shivirlaydi afsungar so‘zin. Ufqkarda lekin beuyqu Uqalaydi chiroqpar ko‘zin... * * * Qorlar ketdi, chekindi ayoz, Mudramagin, yuragim, uyg‘on. Qara, maysa bermoqda ovoz, Qara, kurtak yayratadi jon. Qanot qoqdi shimolga qushlar, Yashil qirlar nafasi sarin. Ushbu damlar kuylamasang gar, Yolg‘on bari kuylaganlaring! * * * Qara, biram osmon lojuvard, Qara, biram ufqlar tiniq... Dog‘ tushirgay unga zarra dard, Sargaytirar uni xo‘rsiniq. Qayg‘u-g‘amga erk berma sira, Chechaklarni ko‘zga sur bu payt. Senga dunyo qilmoqda jilva, Men yashashni sevaman, deb ayt. Qahrin sochar tinmay izg‘irin, Umid guli esa so‘lmaydi. Lekin dilga shivirlar sirin: «Axir, bundoq yashab bo‘lmaydi!..» Ayamajuz ayqiradi och, Muz qilichin ko‘qda to‘lg‘aydi. Ingranadi bog‘lar yalang‘och: «Axir, bundoq yashab bo‘lmaydi!..» Qahratonning qasdi nimada, Nedan uning ko‘ngli to‘lmaydi?! Hech kim bilmas, lekin dil zada: «Axir, bundoq yashab bo‘lmaydi!..» Qaylardadir qulf urar bahor, Goh dimog‘ni isi chulg‘aydi. Nega buncha imillar qish, qor: «Axir, bundoq yashab bo‘lmaydi!..» Bahor, kelgin, arit dildan g‘am, Sen borsanki, yurak o‘lmaydi! Gullaringni sog‘indik biram, Axir, bundoq yashab bo‘lmaydi!.. XAYOLIMDA SEVDIM Xayolimda sevdim men seni, Yoding bilan yurdim mastona. Yolg‘iz baxtim, dedim men seni, Xayolimda bo‘ldim parvona. Sochlaringni tarab tunlar jim, Cho‘kmadim men teran ko‘zingga. Sen haqingda ko‘p she’rlar bitdim, O’qimadim ammo o‘zingta. Hijroningda dilim cheqdi g‘am, Bu hijronga o‘zim yuz tutdim. Xayolimda sevdim chinakam, Ammo jur’at etolmay o‘tdim. Eng beg‘ubor tuyg‘ularim ham Sha’ningga dog‘ bo‘lar, deb qo‘rqdim. MANGULIK TUYG’USI Shamollarning atridan dilni Sarmast etamiz... Esaverar shamollar mangu, Bizlar ketamiz. Qirg‘oq to‘lib yuguradi suv, Kaftni tutamiz... Oqaverar suvlar ham mangu, Bizlar ketamiz. Va bu oniy umr sha’niga Qo‘shiq bitamiz. Qo‘shig‘imiz qolar manguga, Bizlar ketamiz. ONA Yotar edim bilmay o‘zimni – Bir dard ichra alahlab-yona. Ne mo‘‘jiza - bemorligimni Tushingizda ko‘ribsiz, ona! Shundan beri dardga chalinsam Yo g‘am ichra to‘lg‘ansam bedor, Hadikdaman - olisda bu dam Go‘yo siz ham chekasiz ozor... OQ BULUTLAR Yana ko‘klam kelib, ey oq bulutlar, Zangor osmonlardan suzib o‘tgaysiz. Yuraklar tubida yondirib o‘tlar, Behisob karvonlar tuzib o‘tgaysiz. Bir paytlar maysaga suyanib qirda, Sizga termilgandim uzoq va uzoq. Endi men o‘zgaman, qisqa umrda G‘amlarning mayidan ichdim-ku ko‘proq. Nogoh ko‘zim tushib ko‘m-ko‘k osmonga, Izingizdan boqib turdim bir nafas. Ey masrur bulutlar, mening qalbimda. Sizdagi oqlikdan qolgan bo‘lsa, bas! NAY Samarqand tarixi muzeyida 5 ming yillik nay saqlanadi. Ana, ko‘z oldimda besh ming yillik nay, Uni yasamishlar besh ming yil burun. Yetib kelibdi u hech zavol bilmay, Kimga sirdosh bo‘lgan — mubhamdir bugun. Balki unga labin bosgan musofir, Balki uni oddiy bir cho‘pon chalgan. Har qalay, ming yillar burun ham sohir Va o‘tli ohanglar undan taralgan. Vo ajab, shu dunyo yaralibdiki, O‘tdimi undan hech bag‘ri kuymagan! Insonga nay hamroh toabad, chunki U doim odamzot dardin kuylagan. * * * Do‘stim, seni yodga olganim nafas — Chekinar qalbimdan g‘am-g‘ussa, hazun. Dunyoda borliging esladimmi, bas, Yashagim keladi mening ko‘p, uzun! Mayli, hasrat nima — unutsin yurak, Mayli, baxtga ruhim chulg‘ansin chandon!.. Lekin bundoq umr menga ne kerak, Sening bilan birga urmasam xandon! Beg‘ubor bolalik bu kun ko‘p yiroq, Keksalik ufqda turar oqarib... Sovuq o‘y yurakka solar bir titroq: Sen ketsang — men g‘arib, mensiz — sen g‘arib... Tiriklik yalovin ko‘tarib boshga, Kel, do‘stim, kiraylik birga yuz yoshga! OLIS YULDUZ Ko‘zdan uyqum o‘chgan tunlarda Termular bu yulduz darchamdan. Jilvalanib harir nurlar-la, U mutlaqo xolidek g‘amdan. Hasratlardan ko‘nglim bo‘g‘ilib, Bu hayotdan to‘ygan onimda, U yulduzga nolalar qilib, Chaqir, deyman, meni yoningga. Yulduz deydi: — Sovuq fazolar Og‘ushida tole yo‘q, inon. Mayli, ezsin, qilsin sarosar, Yer g‘amlari a’lodir, inson! XATOLIK Afsusu pushaymon bamisli og‘u, Xatolik nomingni aylaydi qora. Xususan, sababkor o‘zing bilsang-u, Uni daf qilmoqqa topmasang chora. Mudom xotirangga og‘riqlar botar, O‘ylar og‘ushida yotsang hamki tek. Va u shuuringda qorayib yotar, Uloqtirib bo‘lmas og‘ir kundadek. * * * Men hali hayotda tirikman, borman, She’riyat qalbim tark etmadi butkul. Otash tuyg‘ular-la dil bersam yorga, Tutar u qo‘limga mening nafis gul. Loqaydlik qalbimdan hali ko‘p yiroq, She’riyat qalbimda chunki tirikdir. Duch kelsam tubanlik, razolatga goh, Mening qo‘llarimga tutar u shamshir. SAYRAM GO‘ZALI Yorim qoshi qayrilmadir, Kipriklarda o‘q-o‘q. Desam: — Kulib boqqin, axir!.. Nozlanadi: — Yo‘q-yo‘q! — Aytgin, deyman, sevging chinmi, Qilay ko‘nglim to‘q-to‘q. Deydi: — Sevgi qilar jinni, Ishqqa hushim yo‘q-yo‘q. Faryod qildim: — Hajring aro Yondi jonim, o‘h-o‘h!.. Kulib deydi u beparvo: Mening ishim yo‘q-yo‘q!.. Dedim: — Nahot men chekib g‘am, Sen o‘ynasang sho‘x-sho‘x?! Deydi: — Xursand bo‘larsan ham, Buncha sabring yo‘q-yo‘q... SENING VASLING Gullarga boqaman kulgung sog‘insam, Kulgularing bilan menga shirinsan. Yayratar ko‘zimni barq urgan chaman, Sen — gullarga yashirinsan. Vasling ilinjida entikar yurak, Manim zulmat aro topgan nurimsan. Yayratar ko‘zimni chaqnagan falak, Sen — samoga yashirinsan. Orzumda yashaysan, ey mohi paykar, Bokira umidim, go‘zal sirimsan. Yayratar ko‘zimni binafsha sahar, Sen — tonglarda yashirinsan. Ishq o‘ti farahdir — qilmasman faryod, Ming bor azob cheksam, ming bor urinsam... Yayratar ko‘zimni hamisha hayot, Sen dunyoga yashirinsan! ALISHER NAVOIY Men ushoq bir zotman tarix oldida, Sira mangulikni qilmasman da’vo. Axir, mangulik bu — millat qalbida Yashamoqdir dunyo turgunicha to. Bor ekan toki zulm, toki qabohat, Inson yuragini tark etmagay she’r. Asrlar qa’ridan sog‘u salomat Siz chiqib kelasiz, ustoz Alisher! Jahon shoirlari tursa gar qator, Ularga siz mudom sardorsiz, boshsiz. Bu kun yuragimda g‘ururim bisyor, O‘zbek manglayiga bitgan quyoshsiz! Qalblar nurga to‘lsin — shu buyuk matlab, Yuksalar ulug‘dan ulguni olgan... To mahshar ehtirom topsa, ne ajab, Bitta baytingizning mag‘zin chaqolgan! Nafsdan chayqalganda zamon — to‘rt taraf, Sizni jalb etoldi na toju na taxt. Sizga muxlislikning o‘zi bir sharaf, Sizni anglamoqning o‘zi ham bir baxt! ZOMIN ILHOMLARI Suzib qorday toza hislar nahrida Mahzun yuraklarni yayratay deb shan, Yuksak va barhavo tog‘lar bag‘rida Shoirlar tuzdilar go‘zal anjuman. Peshvoz chiqsa hamki mag‘rur cho‘qqilar, Ne tong, mening ko‘nglim etolmadi rom. Qirlardan enarkan kumush yol suvlar, Tuymadim men bundan zarracha ilhom. Jarangos soldi-yu tongning nurlari, Yo‘g‘ira bilmadi she’rga tilimni. Na lojuvard osmon, na tog‘ gullari Ocha oldi mening bahri dilimni. Yo rab! Nogohonda yorishdi qalbim, Chekindi dilimdan dilgirlik badxo‘. Ko‘nglim huvillagan ko‘yi — bir mavrid Sening ko‘zlaringga keldim ro‘baro‘. Behisht epkinini tuydim shu onda, Tugadi men uchun mubham bir firoq. Ko‘zlaring ajib o‘t yondirdi qonda Ohu ko‘zlaridan boqib ma’sumroq. Tashbehlar qo‘zg‘adi latif qad-basting, Ko‘ksingdan cho‘qqilar olmishdi fusun! Qismatga beadad shukurlar aytdim Menga shu ayyomni bergani uchun! Boqdim jilg‘alarga — bunchalar dildor, Osmon esa buncha yuksak, zangori! Tuyg‘ular baxsh etdi qalbimga bisyor Har bitta chechakning munis raftori! O, edim axir men munglig‘, zabun, lol, Shukuhsiz ruhimdan o‘ksiganim rost... Termuldim dunyoga men tag‘in xushhol, Shoirga aylandim sen bois hassos! SEVGI AFSONASI Olis, mo‘jaz qishloqda Yashar edi bir suluv. Sho‘xligi yuraklarda Uyg‘otardi zavq-g‘ulu. Murg‘ak ko‘ngli oshufta Sharsharaning sasiga. Raqsga tushib ketardi Soyning childirmasiga. Bahor yuvgan mahallar Ko‘hna tog‘ning g‘uborin, Kokili to‘zg‘itardi Cho‘qqilar kumush qorin. Kuydirdi ne-ne qalbni Undagi sho‘xlik-nozlar... Lekin bir kun qishloqqa Kirib keldi dorbozlar. Shunda suluv yuragi Tuydi otash ilk bora. Falaklarga jar soldi Avjga chiqib nog‘ora. Har yoqdan el yig‘ildi, Yulduzlar yondi milt-milt. Buncha xushqad va epchil Bulutga yondosh yigit! Termular turib yerda — Suluv unga oshiq-lol. Bir samoviy shuurdan Titradi dili alhol! Yuksakda o‘ktam darboz Yangi oydek turar naq! Goh chapdast hirom etar, Goh tek qotar muallaq! Keltirmoq qiyin buning Ta’rifini so‘z ila — Dorboz yigitning ko‘zi To‘qnashdi qiz ko‘zi-la. Yo rab! Bir zum tutashdi Ikki mas’um dil ohi. Va yuraklar tubida Uchqun yondi ilohiy. Ne-ne suqsur yigitlar Ursa ham ohlar bisyor, Qiz ketdi dorboz bilan, Bo‘lib unga suyuk yor. Bu ne qismat, ne a’mol — Keltirdi udumga shak!.. Lekin uning qalbida Tuyg‘ular edi yuksak! Azaldan ko‘ngli ufqqa Talpingan edi chog‘i. Qaytmadi — yig‘lasa ham Yuragida qishlog‘i. Goh ertakka evrilar Oddiygina shu hayot. Kim sevgi deb yashasa, Dilida so‘nmas bayot! Oldi qizni bag‘riga Yot manzillar, begona... Lekin uning sevgisi Hamon elda afsona. QORBO‘RON Qish ayyomi, lekin oftob charaqlar, Qalin qordan egilgandi daraxtlar. Tashqaridan eshitilar sho‘x suron, Qiy-chuv avjda — avjda edi qorbo‘ron. Es-hushimni olib uchdi xayollar — Uzoqlarda qolib ketgan visollar. Yodga tushdi sen-la kechgan paytlarim, Menga atab aytgan o‘tli baytlaring. Qish qo‘ynida yangrar ajib, sho‘x suron. O‘ynagandik biz ham bir payt qorbo‘ron... Qaydan chorlay endi seni, ayt, jonim, Sensiz o‘tar kunduzlarim, oqshomim. Derazadan tashqariga boqdim men, Seni eslab, muz yuragim yoqdim men. Ayt, hijronga otash qalbing ko‘ndimi? Sevgimizni yoki qorlar ko‘mdimi? Bog‘-bog‘chada yangrar biram sho‘x suron, Yoshligimni esga solding, qorbo‘ron!.. BOLALIK Borliqni o‘sha kun quchgan edi qor, Mening yuragimda — so‘ngsiz alam-zor!.. Motamzoda dillar tushib titroqqa, Suyukli yangamni qo‘ydik tuproqqa. Ko‘z yoshlar yuzimni kuydirib oqdi, Qarshimda ufqlar mung‘ayib boqdi. Daryoda tovlangan yanglig‘ marjonlar, O‘tdi ko‘z o‘ngimdan bolalik onlar. Tonglar labidagi sho‘x xanda edim, Chunki yangam uchun arzanda edim! Chulg‘ardi ko‘ksimni surur va sehr, Yangalar mehri, o, o‘zgacha mehr! Esimda — undagi husn-chiroyga — Qiyoslar axtarib boqqanman oyga. Qani u kulgular — misli qo‘ng‘iroq! Qani u ayyomlar — kunday yarqiroq! Armon deganlari — to‘zgan parqumi?! Har bitta umrning poyoni shumi?! Tuyuldi qismatim arzimas ro‘yo, Nazdimda osmon ham qad bukdi go‘yo. Ichimda nedandir nolon ayrilib, Ortimga chorasiz boqdim qayrilib. Bolaligim so‘ng bor titroqqa soldi Va u yangam bilan qabrda qoldi. * * * Shaharda zarrin qor — qishning durlari Oyoqlar tagida yotar yanchilib. Do‘rmonda quyoshning olmos nurlari Oq qorlar ustiga tushar sanchilib. Shaharda quyosh yuz ochgani bilan Qishning biron mo‘yi qilt etmas hatto. Do‘rmonda muzyurak sumalaklar ham Oftob ro‘yin ko‘rib yig‘lar bo‘g‘otda. Qish zulmati cho‘kib tinar-u ishlar, Lekin hayot tinmas — ingranar shahar. Do‘rmonda abasdir jami tashvishlar, Samo jilva qilar bunda to sahar. VARRAKLAR Ilk bahor yellari sharqirab oqqan serg‘alayon shahar ko‘chalarida — kunbotar ufqining alvon shafag‘i lak-lak bulutlarni yondirgan damlar oyoqlari yerga tegib-tegmayin, charx urib epkinlar girdibodida varrak sotar bolakaylar biram bejirim... Lekin to‘xtamaydi avtolar bir zum, qayrilib boqmaydi biron yo‘lovchi. Hayhot, hech kimsada uyg‘otmas tug‘yon mitti qalblarning bu ajib sururi! Odamlar bahorni unutganmi yo! Unutganmi ular o‘z bolaligin! Nahot nigohlarga ilashmas osmon? O, nahot topilmas bu zamin uzra tug‘yonni sog‘ingan birorta yurak? Suronli poytaxtning shohko‘chasida yolg‘iz tikilaman kengliklar sari. Va qalqib ketadi yuragim birdan — hov baland binolar, tomlar ustida yuksalib-yuksalib suzar bir varrak! Xuddi o‘z shahdidan sarmast lochindek qo‘rqmayin to‘sh urar osmon qa’riga! Mening loqayd, zabun, erparchin ruhim o‘sha varrak qadar yuksalar bir on: bir zum tubandagi hasrat-g‘amlarni Kuzataman o‘sha kenglikdan turib. O, o‘xshar yerdagi odamlar biram umr bo‘yi rizqin axtarmoqlikni shior qilib olgan chumolilarga. Ko‘tariling endi yuksakliklarga, jonga tegmadimi bu tuban hayot! — deya men ularga hayqirgim kelar. Hey, kengliklarda bemisl zavq bor! Hey, shamollar ozod qo‘shig‘i unda! Kim u — orzusini baland uchirgan, Kim u — yuksaklarga buncha ishqiboz?! Ayon, u — dimiqqan hovli egasi, ermaktalab, hissiz bir kimsa emas, mening maysa kechgan, bolaligim!.. Tegramda avtolar oqimi so‘ngsiz, qirg‘oqsiz osmonda qirmiz bulutlar Sudralib borarlar qo‘l yetgudek naq. Mitti jarchilardek bu zamin uzra shamollar kiftiga qo‘nib bamisli varrak sotar bolakaylar charx urib har yon... Lekin to‘xtamaydi uchqur avtolar, qayrilib boqmaydi biron yo‘lovchi... TIRIKLIK QO‘SHIG‘I Najot bo‘lmasida yotardi bemor, Jon talashib chiqdi tun bo‘yi bedor. Shivirladi nochor kipriklari nam: — Armonim yo‘q edi tonggacha yetsam. Farzandlarim bosib bag‘rimga so‘ng bor, Vasiyat so‘zlarim aylasam izhor... Ko‘z qirin tashladi deraza tomon, Oqarib qolgandi — yorishib osmon. Fikridan o‘tkardi: — Bunchalar nahor Chiroyli bo‘lmasa... Darvoqe bahor... Bamisoli sodir bo‘lgandek tushda, Shu payt derazaga qo‘ndi bir qushcha. Sayradi ohista: "Chik, chirik-chirik..." Degandek kimgadir: "U — tirik, tirik..." Garchi holsiz edi, garchi bemador, Yostiqdan boshini ko‘tardi bemor. Ko‘ksi to‘la edi hasrat-armonga, Entikib termildi qushcha tomonga. Yana sayradi u: "Chik.... chirik-chirik..." Degandek kimgadir: "U — tirik... tirik..." Qaddin tikdi bemor, kelib o‘ziga Va termilmoq bo‘ldi qushcha ko‘ziga. Qushcha ham boqdi-yu tashna nigohga, Quvonchidan toshib, qo‘ndi bir shoxga. Bemor yaqinlashib deraza tomon Nigohi-la qushni axtardi giryon. "Nechuk holatdir bu — tushmi g‘aroyib..." Qushcha qaylargadir bo‘lgandi g‘oyib. Shoxlarga termildi — bo‘rtmish kurtagi, Allanechuk urdi bemor yuragi. Uning xabari yo‘q — chekingandi qish, Hovli chetlarida maysa urmish nish. Xush epkin qitiqlab o‘tdi dimog‘in, Shivirladi: "Yetar dardlar chekmog‘im..." Ko‘nglidagi zulmat yitdi-yo‘qoldi, Ajib umidlar-la yo‘g‘rildi qalbi. Vujudi qaytadan kuch-bardosh tuydi, Shu achchiq hayotni qaytadan suydi. Unga gullar va’da ayladi bog‘lar, Qoshiga chorladi shisha rang tog‘lar. Buloqlar zilolim-sen uchun dedi, Osmonlar hilolim-sen uchun dedi. Pajmurda bir yurak to‘ldi bayotga, Kunlar o‘tib, bemor qaytdi hayotga. Bahor toshdirganda zavqin-hayratin, Eslaydi u har gal qushcha suvratin. Tonglar kuy-sasidan axtarar uni, Gullar go‘shasidan axtarar uni. Kezarkan bog‘larni oshufta har on, Qushchaga rahmatin aytmoq bir armon...
| |
| Просмотров: 1333 | |
