Xurshid Davron-She’rlari
Moviy rangli osmonga boqdim, Osmonimga aylandi osmon. Zumrad dala meniki bo'ldi Boqqanimda cheksizlik tomon. Pishib yotgan bog'larga boqdim Va ko'ksimga boshin qo'ydi kuz. Tong nurining to'lqinida jim Yuragimda chaqnadi yulduz. Ichdim o'tli shamollarni men, Shamollarga aylandi bag'rim. Sevdim gulu ayollarni men Va hayotni yonib kuyladim. Har kimning ham bo'lsin osmoni, O't gullari bo'lsin qalbining. Erkday ulug' O'zbekistoni, Cheksizligi bo'lsin har kimning. 1973 * * * Tabiatdir mening davomim, Tutash erur bag'rim bag'riga. Umrim bog'liq oyu oftobi, Daryo, dala, daraxtlariga. Yalpizlarni quchoqlab sarxush, Muhabbatga chulg'anar qalbim. Boshim uzra uchib o'tar qush Xayolimning davomi kabi. Tunlar nafas olmay yotaman, Meni quchar quvonchu alam - Daraxt kulgusini ko'rganman, Ko'rganman ko'z yoshlarini ham. 1978 * * * Hammani unutib qo'yibman... Hech kimni tanimay va bilmay Qishloqni men kezib yuribman. Bu men-ku,qadrdon jo'ralar! Bu men-ku,onajon,dadajon! Ovoz yo'q... Ko'ksimda yig'lar qon. Va shunda boshimda aylanib, Gulga qo'ngan kapalak kabi, Kaftimga qo'ndi bir za'far barg. 'Men seni taniyman' - dedi u - Ko'zimdan tirqirab ketdi yosh, Bag'rimga bosdim men entikib... 1977 * * * Bu dunyoda orzu qilish soatlari bor - Ayniqsa,tunda, yulduzlar ostida, Yam-yashil sayxonlikda,o'tlar ustida Hayratni quchoqlab yotganda. Bu dunyoda azoblanish soatlari bor - Ayniqsa,tunda, yulduzlar ostida, Yam-yashil sayxonlikda,o'tlar ustida Hasratni quchoqlab yotganda. Bu dunyoda sevish,sevilish soatlari bor - Ayniqsa,tunda, yulduzlar ostida, Yam-yashil sayxonlikda,o'tlar ustida Xayolni quchoqlab yotganda, Hayotni quchoqlab yotganda, Ayolni quchoqlab yotganda... 1976 * * * Eshiklar to'satdan bir quchoq nurni Sochib yuboradi tunning ko'ksiga. Eshikni yopaman, Tinch ko'chalarni Kezib termilaman oyning raqsiga. Keyin dalalarga chiqib ketaman, Men bilan bog'larda tentiraydi tun. Bulutlar oqadi. Ko'zni tutaman - Poyimda maysalar shivirlar afsun. Tun shaharni quchgan. Baxtli ayollar Erkaklar ko'ksiga qo'yadilar bosh - Uxlar choyshablarga o'ralgan gullar, Ko'rpani toblashib mushukday yuvvosh. Faqat uzoqlarda, Tungi qirlarda Ko'zlari qora qiz, qoshi qora qiz Yigitning ko'ksiga emas,dalada Uvatga bosh qo'yib uxlaydi yolg'iz. 1977 * * * Sen kelasan... Sel kelganda Toshgan daryo bo'laman. Beda ortgan aravaday Xushbo'ydirman sen bilan. Sen ketasan... Ortingdan men Boqarman cho'l yo'lida - Aravadan tushib qolgan Xushbo'y beda guliday... 1978 MIRTEMIR XOTIRASIGA Shahar uzra yog'ilardi qor, Tuyar edik muz nafasini, Uzoqlarda kezardi bahor, Biz yo'qotib qo'yganda seni. Yig'ilishdik. Jiddiy va mahzun - Ulg'ayganin sezdim do'stlarni. Kuy oqardi g'am kabi uzun, Qo'zg'atgancha dilda hislarni. Dafndan so'ng qaytdik bukchayib, Ezar edi ko'rinmas tobut. Qor suvida yuzlarni chayib, Shivirladik: "Yurak, yodda tut!" Shahar uzra yog'ilardi qor, Tuyar edik muz nafasini, Uzoqlarda kezardi bahor, Biz yo'qotib qo'yganda seni. Shunda kimdir, kim u, esda yo'q, Dedi g'amgin egganicha bosh: "Mayitini ko'targan palla Qabog'ida ko'rdim tomchi yosh. O, do'stlarim, yuragim sezdi, U kuzatar edi bizlarni, Qaboqda yosh, u yig'lar edi, Qiynab qo'ydim, deya, sizlarni". 1978 * * * She'riyat - bu qiyin ish emas, Yozsang agar yurakni asrab. Biroq she'rning bir satrini deb Qon tupurgan tunlari Mashrab. She'riyat - bu qiyin ish emas, Yetar topsang qofiya: 'yoz', 'soz'. She'rda ba'zan havodek zarur 'Erk' so'ziga qofiya 'qasos'. Sen qo'rquvni qanchalik yashir, She'r qiladi bari bir oshkor. Qo'rqoq bo'lsang, qo'rqoq bo'lar she'r, 'Mardman!' - deb jar solmog'ing bekor. Ona yurtni kuylamoq uchun, Xuddi she'rga bergandek yurak, Uni yurtga bermoq uchun ham Mudom tayyor turmog'ing kerak. To'marisdek ayol qo'llarin Qadoqlarin tilarkan kech kuz, Qog'ozdagi she'rim yo'llari Yuragimda qon qoldirgan iz. Zahar ichib o'lgan aktyordek Pardadan so'ng tirilmoq bekor - Shoir she'rning oldidan tirik, She'r so'ngida o'lmog'i darkor. She'r - tuymoqdir nogahon dildan, Sen qo'lingga olganda nonni, Bug'doy qoni yerdan simirgan Erk deb jangda to'kilgan qonni. 1979 * * * Rassom Shuhrat Abdurashidovga Biz shunday yashaymiz! Sevib may,chog'ir, Qonunu rusmga telba-teskari - Biz ming yil kutishga rozimiz,axir, Daraxt shoxlarida bargdek o'sgani... Sapchib turadi u - Kech kuz,yarim tun. Sog'inchmi,armonmi, yurakni qiynar. Ko'zini ochgancha yotadi mahzun, Yurakni qiynaydi bezovta o'ylar. 'Sizni tushunmayman' - deydi xotini, U javob bermaydi, shoshmay qimirlar, Yelkasiga ilar yomg'irpo'shini, Ostonada to'xtab g'amgin shivirlar: 'Kechirgin,o'rtanar yurak necha kun, Necha kun-ki,axir,men qiynalaman. Albatta,borishim kerak.Men bugun Xayrlashmog'im shart turnalar bilan'. 1978 * * * Sahna uzra porladi chiroq, Notalardan qo'zg'aldi Motsart Va aktyorning dilida titroq Ko'zin ochdi - Endi o'lmoq shart! Yosh rejissor xudoday yakka, Dushman kabi beshafqat,beqalb. U aktyorni tirab devorga 'Ishontirgin!' - deb qilar talab. 'Shunday o'lmoq kerakki... ' Qo'lin Silkib-silkib uqtiradi u. Sahna uzra boshlandi o'lim - Zulmat kabi zolim, betuyg'u. Yana Motsart va yana o'lim Takrorlanar - o'nmi, o'n uchmi... Aktyor faqat sezar vujudda Sovuyotgan qo'llarin uchin. So'ng ravoqda barmoqlarini Toblar ekan quyoshda bir-bir, O'z-o'ziga aktyor shivirlar: 'Qo'rqinchlidir o'lmoq bari bir...' 1978 QIZ VA SHAMOL HAQIDA ERTAK Dardlarimday uzun ko'chani Oyoqlaring sasi o'padi. Uxlab qolgan oydin ko'chani Uyg'otadi sochlaring hidi. Uzoqlardan senga izma-iz Oshiq shamol ergashib kelar, Yolvoradi u senga unsiz, Yolvoradi tungi maysalar. Ko'zlaringga oy boqar qonib, Ko'zlaring oy nuriday toza. Mana kelding - Bo'g'ilib, yonib, Seni yutar ko'hna darvoza. Shamol esa ko'chada qolar, Qilt etmaydi,qanotlari tinch. Parcha-parcha bo'lib sinadi U ko'tarib yugurgan sevinch. Va labdagi bo'sa hididan Mast bo'lgancha chayqalib behol, Qayrag'ochga ko'ksini bosib, To'lib-to'lib yig'laydi shamol. 1978 SAMARQAND HAQIDA ODDIY SATRLAR Ukam Jamshidga Men bilaman, U meni juda yaxshi ko'radi. U mening tushlarimga kirmoq istaydi, U meni bag'riga bosmoq istaydi, Ko'rmoq bo'lar mening sog'inchimni. U bobolarim tushini so'ylab bermoqchi, Faqat qo'rqar sig'armikan ular bag'rimga. U mening barcha orzularimni bilmoqchi, Faqat qo'rqar sig'armikan ular bag'riga. U mening onamga o'xshaydi - Ko'zlari ma'yusdur uning ham. U mening bolaligimga o'xshaydi - U ham menga yozolmaydi xat. 1978 * * * Tunda silkitarkan daraxtni shamol, Daraxtlar titrarkan mahzun, bukchayib. Daraxtzor qo'niga kirar bir ayol, Nozik oyoqlarin shabnamga chayib. U gullar sochadi hovuch-hovuchlab, Hayratga to'ladi armonli bog'lar. U kuylay boshlasa,gullarni tishlab, Uyg'ona boshlaydi qurigan shoxlar. 1978 SHUKUR BURHON HAQIDA QO'SHIQ Shukur Burhon ham qarib qoldi, O'xshab qoldi qadim qal'aga. Cho'kkan devor qaddin tiklaydi, Shukur Burhon chiqqach sahnaga. Endi undan kuchli odam yo'q, Yengar man-man degan yigitni. U kuyladi misoli qo'shiq So'zlar aro yotgan sukutni. Tanaffusda yana horg'inlik Yelkasiga tashlaydi kuchin. Yuragida uxlar Ulug'bek So'ng sahnada hayqirmoq uchun. ... Shukur Burhon tunda tush ko'rar, Tongga qadar cho'ziladi tush. Abdullatif sarmast o'kirar, Abbos xanjar o'qtalar emish. Yolg'iz fonus nur tarar siniq, To'kilarmish yulduzlar g'ujg'on. Yuragidan qayg'udek tiniq Sochilarmish zax tuproqqa qon. Shukur Burhon cho'chib uyg'onar, Bosolmaydi u hayajonni Va baquvvat qo'llari bilan Ko'kragidan artadi qonni. 1978 * * * Qachon bo'lar, bilmayman, biroq, Ketganimni sezmay qolar bog'. Mening sovuq xonamga esa O'zga kelib yashar beg'ussa. U ham balki men sevgan go'sha - Bog' to'rini sevib qoladi. Mayus tortib qolganda o'sha Burchaklarda yig'lab oladi. Balki mendan esliroq chiqib Mebel bilan bezar xonasin. Balki mendek tunlar ichikib, Sog'inadi qari onasin. Yo mendan ham botir chiqar u - Qorovul ham sezmas,tun payti Ma'shuqasin olib kelaru Lablaridan o'pib to'ymaydi. Balki yolg'iz mixga osilgan, Men suygan ul yalpiz gullarin Uloqtirar qorning ustiga Uning baxtdan kuchli qo'llari. 1977 * * * Men ertaga juda erta Tinch uyqumni buzaman, Oq ko'ylagim kiyaman-da, Dalalarni kezaman. Yashilgina maysalarning Barglariga bosib lab, Erkalayman qizalog'day, Qulog'iga shivirlab. Keyin oyning elkasiga Qo'limni qo'yib beun - Yuragimni ochaman - Oydin bo'lar o'sha tun. * * * Sayxonlikning xilvat chetida, Maysalarga ko'milib olib, Yashayapman o'tlar ichida Men ham yashil,oddiy o't kabi. Tun cho'kadi bag'rimga sokin, Oy cho'milar - sochlari to'zgin. Mehmon bo'lib keladi shamol, Yalpiz hidin bosib bag'riga. O, o'sha on istayman juda, Maysalarga qo'yib bishimni, Mangu yashay o'tlar ichida Yalpizlar hidiga ko'milib. * * * Oppoq edi boshda bu dunyo - Ko'cha oppoq,kechalar oppoq, Qanday yaxshi ekan,bolalik, Oppoq ranglar bilan yashamoq. Yashillandi keyin birma-bir Dala,chorbog',omonat ko'prik. Dovuchchadek mo'ltirab boqdi Qo'shni boqqa tushgan bolalik. Moviylandi keyin barchasi: Bolaligim termuldi mahzun: Qorachig'i - tunning parchasi, Ilk sevgisi kiprikdek uzun. Keyin asta xira tortdi nur, Aralashdi oq,yashil,moviy, Bolalikdan keyingi umr Daryodek tinch oqa boshladi. Faqat ba'zan bu aziz ranglar Tushlarimga solar qasirg'a, Oppoq bolish ustida yonar Ko'zdan oqqan tomchi - isirg'a. * * * Bolaligim o'g'irlab sekin Yillar daryo kabi oqdilar. Kecha do'stlar sochimdagi oq Tolalarga hayron boqdilar. Kimdir so'kdi yillar sur'atin, Kimlar burdi bog'lar tomon yuz. Men esam-chi,sening siyrating Ko'zlarimda uyg'otdim ma'yus. Kunlar xazon kabi sarg'aydi, Uchib ketdi yaproqlar kabi. Ul kun qalbga dunyo sig'ardi, Bugun sig'mas o'zimning dardim. O, bolalik,mening quvonchim, Ey,ko'z yoshi tuymagan ochun, Kecha do'stlar bilan men ichdim, Sening boqiy qudrating uchun. * * * Jiyda gulin isladim Bolalarday entikib, Bolaligim izladim Dalalarga ko'z tikib. Huv, oils-olislarga Quyoshday singib ketay, Biroq,o'tga ko'milib Yig'lagim kelsa, netay? Yig'lama, deb shivirlab, Yupata boshlar ajib, Mittigina boychechak Titroq qo'llarim ushlab... * * * U ayolning qo'llari dag'al, U ayolning ko'ylagi dag'al, Uni har kun kaltaklar eri, Har kun yuzda ko'karar dog'lar. Kecha nogoh yo'lning chetida, Ko'rib qoldim o'sha ayolni - U hidlardi men sezmay o'tgan Mittigina marvaridgulni. * * * Dunyoning bezavol tongida Entikib ko'z ochding,yalpizim, Kun botdi.Tun bo'yi dunyoda Yalpizim,men seni izladim. Yulduzlar qush bo'lib uchdilar, Kiprikka qo'ndilar yosh bo'lib, Ko'zlarim tun rangin ichdilar, Ko'z yoshim to'kildi tosh bo'lib. Qaylarga bekitdi izlaring Bog'larda mudragan saraton, Tun bo'yi qush bo'lib bo'zladim, Bo'g'zimga tiqilib qoldi tong. YOZ ERTAGI Dalalarning qoq o'rtasida Yeru osmon aro bir ertak - Yulduzlarning mayin sasidan Tebranadi oppoq belanchak. Uxlab qolar horigan ota, Uxlab qolar terimchi suluv, Uxlab qolar chorbog' ortida Ariqchada jildiragan suv. Faqat qora ko'zlarin ochib, Hayratlarga to'ldirib quchoq, Onasiga o'xshatib oyni Tamshanadi oyday chaqaloq Va mehrdan iyib ko'ksini Chaqaloqqa Oy tutar xushhol. So'ng allalar aytib, o'ksinib, Belanchakni tebratar shamol. KUZ ERTAGI Terimchi qizlar - shoxlardagi qushlarday yengil, qomatlari - xayol, quyosh isi anqir chehralaridan. Ular - to'lib ketgan armonlar kabi egatlarga sochilgan. Orzulari mezonlar kabi oppoq-oppoq uchib yurguvchi oydin shamollarga osilgan. Huvv... bo'g'ilib sayragan qushdan ham uzoq, Qishlog'imning cheksiz dalalarida, oppoq shiyponlarda ko'ksini titroq, iliq,moviy shamollar o'pib, uxlab yotar terimchi qizlar tushlarini quyoshga ko'mib... KUZGI GULXANLAR Ko'z o'ngimda bepoyon bog'lar, Yaproqlarda tillarang g'ubor. Yaqinlashib qolgandek tog'lar, Havo shunday tiniq, beg'ubor. Shitirlagan tungi yomg'ir ham, Tumanlarni quchoqlagan tong, Qop-qoraygan dala-yu qir ham, Bari, menga tanish, qadrdon. Daraxtlarda lovillar gulxan, Yuragimda uning tafti bor. Bog'chalarda xazonlar bilan Uchib yurar kechagi bahor. Meni tashlab ketmoqchi do'stni To'xtatmoqchi bo'lganday, bu on Men jimgina qo'lim cho'zaman Yonayotgan gulxanlar tomon. * * * Bitta ko'z bor bu dunyoda - Sehrli,oddiy. Bitta so'z bor bu dunyoda - Nurli,abadiy: Men u ko'zga yetaman,ammo, Men u so'zni aytaman,ammo Bu dunyoda bitta qabr bor, U meni kutadi umidvor. So'roqlaydi meni yellardan, So'roqlaydi meni yo'llardan - Bu dunyoda bitta qabr bor, U meni kutadi umidvor. Poyida jim cho'kkalab olib, Ko'zlarimga yig'ilgan dardni Uning za'far maysalariga Sochib, sochib, sochib yig'lasam... SINGLIM MAKTUBI (Harbiy xizmatda yozilgan she'r) 'Samarqandda o'rik gulladi, Maysa bosdi otam qabrini:' Men maktubni to'yib hidladim, Men izladim bahor atrini. 'Samarqandda gul qulf uradi, Gullar qo'ydik otam qabriga. Yangamullam ko'zi yoridi, Siz jiyanlik bo'ldingiz,aka'. * * * Deraza - beshafqat chegara - Parchagina osmon ko'runur. Deraza,sen ko'ksimda yara, Deraza - qora tun,oydin nur. Deraza qanotin qayirsang, Qalbimni qurshasa doira. Bir parcha umiddan ayirsang, Men kimga ishonay, hamshira! Deraza ertaklar so'ylaydi: Gohi oy ko'rinur,goh quyosh. Yalpizlar hidini bo'ylaydi, Ko'zimdan tirqirab oqar yosh. Ko'zimni kesadi chegara, Parchagina osmon - ko'k larza. Tunlari osilar kiprikka Tomchiga aylangan deraza. * * * Chidolmay bahorning ilk larzasiga, Uyg'ongan daraxtlar nurga ko'milib, Uchinchi qavatning derazasiga Egilar dardlarin aytmoqchi bo'lib. Uchinchi qavatda, Tor va zax uyda Bir odam yastanib uxlar xotirjam. Daraxtlar ko'nglini bo'shatmoq istar, Daraxtlar biladi... u yaxshi odam. * * * Imkon bering, Uxlay daraxtlar bilan... Hayratga ko'milgan kechada Uxlay mungli daraxtlar bilan. Imkon bering, Qon talashgan qo'llarimni Yaproqday ko'kartiray, Novdalarning gullarini Uxlay mahkam ko'ksimga tirab... Bag'rimga yashiray, Hovuchimga olay Cho'g'dayin tun qushlarini... Keyin sizga so'zlab beraman Daraxtlarning tushlarini... * * * Daryolarni ko'rmoq mumkin birgalashib, Birgalashib boqmoq mumkin qora tunga. Do'stlar bilan birin-ketin o'ralashib Boqmoq mumkin botayotgan so'lg'in kunga. Olomonga qo'shilgancha safsar gulga, Kruiffga, Tiyon-Shonga tikkin ko'zing. Biroq,qabo yechayotgan sho'x ayolni Kuzat faqat hayrat bilan yolg'iz o'zing. SPITAMEN QO'SHIG'I Qo'limda bir qilich bor erdi, Ul qilich qonimga zor erdi. Ayro bo'ldim ul qilichimdan, Na bo'lg'aydur ahvolim endi? Qo'limda bir qilich bor erdi, Tig'ida yov qoni xor erdi. Ayro bo'ldim ul qilichimdan, Na bo'lg'aydur ahvolim endi? Qo'limda bir qilich bor erdi, Uni menga bergan yor erdi. Ayro bo'ldim ul qilichimdan, Na bo'lg'aydur ahvolim endi? Yot qilich qonimga zor endi, Yot qilichda qonim xor endi, Ul xo'b qiz o'zgaga yor endi, Qo'limda bir qilich bor erdi. * * * O'layotgan otning qorachig'ida Cheksiz-cheksiz yam-yashil qirlar. O'layotgan otning qorachig'ida Yag'rinini yuvgan yomg'irlar. O'layotgan otning qorachig'ida Miltir-miltir yonadi yulduz. O'layotgan otning qorachig'ida Chayqaladi shudringli yalpiz. O'layotgan otning qorachig'ida Moviy osmon so'nib boradir. O'layotgan otning qorachig'ida Bir qayg'u bor - zamindan og'ir... * * * Musavvir Baxtiyor Boboyevga Qorning hidi kelar... Ora-oralab Shikasta olomon qirga o'rmalar - Uzoqdagi yakka tolni qoralab, Yelkalarda tobut. Qorning hidi kelar... Yo'lning chetidagi ko'k kiygan ayol, Chirog'ing o'chdimi, nuring so'ndimi? Yo'lning chetidagi ko'k kiygan ayol, U aslo qaytmagay - Ne qildik endi? Qor nafasi bilan kechmoqda bu kun, Qorayib turibdi kimningdir qabri. Kattalardek jiddiy bolalar bugun, Kattalar yig'lashar bolalar kabi... RAUF PARFI SHE'RIGA NAZIRA Qor yog'ayotgan oqshom shaharni kezsang, g'ira-shira ko'chalarni kezsang, qo'laringni cho'ntakka tiqib - qor esa erisa lablaringda jim. O'ylasang olis-olislarda qolgan kimnidir, shu qorni o'ylasang,qalbing entiksa... Ayniqsa, o'zing sevgan qizni o'ylasang, ayniqsa, o'ylasang onangni... Qor esa bo'ralab yog'aversa jim, jimlikda tinmasa qadaming, o'zing ham qor uchquniday singib ketsang tunning bag'riga... Kimgadir yo'l bersang,kimgadir salom, ammo,o'zing bilmasang buni. Qor esa bo'ralab yog'aversa jim, adashsang-da,sezmasang adashganingni... * * * Eshik ochiladi, Daydi it kabi Orqaga chekinar nim qorong'ulik... Bir erkak chiqadi ko'chaga esnab, Go'dak yig'isini yashirar eshik. Erkak qora rangli yomg'irpo'shining Ezilgan yoqasin ko'tarib olar, Erinib izlaydi papirosini, Shoshmasdan tutatar,o'ylanib qolar. * * * Bugun tunda yana tirildim... Sen eshikni ochding shoshmasdan - Shivirladim: Mana,men keldim, Nega pardalarni ochmaysan? Nimanidir izlardi ko'zlar, Nimanidir izlardim... Shu tob Ko'rib qoldim yostig'ing uzra Yotar edi men sevgan kitob. * * * Bilasanmi,tush ko'rdim seni, Esda qoldi ko'zlaring faqat. Ko'rsatmoqchi bo'lib ko'zingni Olib ketdi yo'llar beshafqat. Seni topdim.Labingda titroq, Shivirlading: 'Tinchimni buzding...' O'rtamizda qiynaldi chiroq, Uyqusirab yig'ladi qizing. Sen bo'shliqqa tikib ko'zingni Shivirlading ohista, karaxt: 'Bilasanmi,tush ko'rdim seni, Esda qoldi ko'zlaring faqat...'
| |
| Просмотров: 3997 | |
